رهیافت مدیریت ریسک جرم و جلوه های آن در نظام عدالت کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 استادیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

بزه­کاری پدیده­ای طبیعی در جامعه بوده و یکی از رهیافت­های در دسترس در برابر این پدیده، رویکرد مدیریت ریسک جرم است. در این رویکرد با بهره­گیری از دستاوردهای عدالت سنجشی و استفاده از آمار جنایی، میزان ریسک هر یک از دسته­های بزه­کاری ارزیابی و بزه­کاران پرریسک با پاسخ­های شدیدتر و بزه­کاران کم­ریسک با پاسخ­های نرم­تر مواجه می­شوند. نمونه­های آشکاری از این رهیافت در رویکردهای نظام عدالت کیفری ایران به چشم می­خورد. درجه­بندی و تعیین مجازات­های تعزیری، منع پیاده­سازی نهادهای کیفری ارفاقی درباره برخی از جرایم و نیز صدور حکم به مجازات تعزیری در صورت عدم اجرای قصاص نمونه­هایی از رویکرد نظام کیفری ایران به نظریه مدیریت ریسک جرم است. افزون بر این، قرارهای تأمین کیفری، دادرسی­های اختصاصی کیفری و ... نیز مهم­ترین بسترهای پیاده­سازی رویکرد مدیریت ریسک جرم از سوی نظام دادرسی کیفری ایران است. با توجه به این نمونه­ها می­توان نتیجه گرفت که رهیافت مدیریت ریسک جرم آشکارا از سوی نظام عدالت کیفری ایران پذیرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Risk Management Approach and its Effects on Iran's Criminal Justice System

نویسندگان [English]

  • Jalaladdin Hassani 1
  • Seyedmahmud Mirkhalili 2
  • Mohammadreza Nazarinejad 3
1 Department Law, Humanities, Islamic Azad University of Qom
2 Law Department, Faculty Law, Farabi Pardis of Tehran University
3 Law Department, Humanities Faculty, Guilan University, Rasht, Iran
چکیده [English]

Criminality is a natural phenomenon in society and one of the approaches available to it is the crime risk management approach. In this approach by utilizing the gains of forensic justice and the use of criminal statistics, the risk levels of each of the crime categories are assessed and the high-risk offenders with the most severe responses and the low-risk offenders with the softest responses are encountered. There are clear examples of this approach in the approaches of the Iranian criminal justice system. Ranking and determining punishable sanctions, prohibiting the imposition of penal sanctions on certain crimes, and imposing a punitive punishment for failure to execute retribution are examples of the Iranian penal system's approach to crime risk management. In addition, criminal justice appointments, special criminal proceedings, and so on are the most important frameworks for implementing the criminal risk management approach of the Iranian criminal justice system. From these examples, it can be concluded that the criminal risk management approach is openly accepted by the Iranian criminal justice system

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crime Risk Management
  • Delinquency
  • Criminal Justice System
  • Actuarial Justice
  • redundant
  • Islamic Penal Code 1392
  • Criminal Procedure Code 1392
قرآن کریم
ابرین، مارتین، یار، مجید (1394)، جرم­شناسی: مفاهیم کلیدی، برگردان سیدمحمود میرخلیلی و جلال­الدین حسانی، چاپ اول، تهران: انتشارت بهنامی.
بابایی، محمدعلی (1390)، «بزهکاران پیشینه­دار، از سرکوبی بزهکاران خطرناک تا مدیریت خطر ارتکاب جرم»، مجلهتحقیقات حقوقی، شماره 53، ص213-183.
پاک­نهاد، امیر (1388)، سیاست جنایی ریسک­مدار، چاپ اول، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
پورمحی آبادی، حسین و دیگران (1397)، «سیطرة حبس‌گرایی و رویای حبس زدایی در سیاست کیفری ایران (مطالعة موردی حوزة قضایی شهر کرمان)»، مجلهپژوهشنامه حقوق کیفری، شماره17، ص59-33.
جعفریان سوته، سیدحسن (1394)، «از عدالت کیفری امنیت­مدار تا عدالت کیفری کرامت­مدار(علل، راهکارها)»، نشریه اندیشه­های حقوق کیفری، سال اول، شماره 1، ص56-35.
حسین‌زاده، محمد و دیگران (1396)، «نظارت الکترونیکی بر مجرمین حرفه­ای و سابقه­دار: مطالعه تطبیقی ایران و فرانسه»، مجله کارآگاه، شماره 40، ص126-107.  
شمس ناتری، محمد ابراهیم، مصطفی‌پور، مسعود (1396)، «تلاقی اندیشه­های جرم­شناختی «بازپروری» و «ناتوان سازی» در قانون مجازات اسلامی 92»، مجلهپژوهشنامه حقوق کیفری، شماره 15، ص 134-111.
دارابی، شهرداد (1397)، پیشگیری از جرم در مدل مردم­سالار سیاست جنایی، ، چاپ دوم، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
درویشی، بابک، جلیلیان، محمدرضا (1394)، «میانجیگری: کارآمدترین روش جایگزین حل اختلاف برای تحقق عدالت ترمیمی»، مجله تحقیقاتحقوقیآزاد، شماره2، ص205-173.
عبداللهی، افشین (1392)، «جامعه خطر و جرم­شناسی سنجشی: جنبه­هایی برای یک گفتمان انتقادی»، مجلهمطالعات بین­المللی پلیس، شماره 13، ص172-157.
فرهمند، مجتبی، آقایی­نیا، حسین (1395)، «جلوه­های عدالت ترمیمی در نهادهای موجب سقوط کیفر در قانون مجازات اسلامی»، فصلنامهدانشانتظامی،  شماره72، ص91-68.
قاسمی کهریزسنگی، راضیه، فرجیها (1394)، «محمد، چالش عدالت و کارآیی در گفتمان مدیریت­گرایی کیفری با تأکید بر حقوق ایران»، مجله آموزه­های حقوق کیفری، شماره 9، ص54-29.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین؛ ایارگر، حسین (1393)، «نظارت بر مجرمان خطرناک: چالش­ها و راهکارها»، مجلهپژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره 6، ص38-9.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین؛ ایارگر، حسین (1394)، کیفرشناسی نو-جرم­شناسی نو؛ درآمدی بر سیاست جنایی مدیریتی خطرمدار، در: تازه­های علوم جنایی(مجموعه مقالات)، زیر نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
نوبهار، رحیم،  صیقل، یزدان (1396)، «ویژگی‌ها و راهبردهای کیفرشناسی ریسک مدار»، مجلهحقوقی دادگستری، شماره 100، ص226-197.
نیازپور، امیر حسن (1394)، «حقوقی­سازی یافته­های جرم­شناسانه در کتاب اول قانون مجازات اسلامی 1392»، مجلهتحقیقات حقوقی، شماره 72، ص259-233.
Garland, David (2017), Theoretical advances and problems in the sociology of punishment, Punishment & Society, Vol. 20(1) 8–33.
_______, The Culture of Control: Crime and Social Order in Contemporary Society, The University of Chicago Press, Chicago.
He, Phill (2014), The politics of Numbers, Crime Statics in China, in The Routledge Handbook of Chinese Criminology,  Routledge press, London and New York.
Hinsley, Amy et al (2016), Tackling Illegal Wildlife Trade by Improving Traceability, Cited in: The Geography of  Environmental Crime Conservation, Wildlife Crime and Environmental Activism, Edited by: Potter, Gary R et al, Palgrave  Macmillan Press.
Kemshall, Hazel (2008), Understanding the Community Management of High Risk Offenders, Open University Press, London. 
Mork Lomell, Heidi (2010), The Politics of Numbers Crime Statistics as a Source of Knowledge and a Tool of Governance, International Handbook of Criminology, Edited with Shlomo Giora Shoham, Paul Knepper and Martin Kett, CRC press, London.
Travers, Max (2017), Asian Values, Crime and Social Change, Comparative Criminology in Asia, Springer Publication.
McConville, Mike (2017), Comparative Criminology in Asia, Springer, First publication.
Munchi, Jhon,  Laughlin, Eughen (2013), The Sage Dictionary Of Criminology, 3rd edition, Sage publication, London.
Piquero, Alex (2016), The Handbook Of Criminological Theory, Sage Publication, London.