تحلیل فقهی حقوقی مسئولیت ناشی از ورود خسارت بر زیبایی و کارکرد ثانوی اعضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات (فقه و مبانی حقوق اسلامی) دانشگاه یاسوج

چکیده

ثبوت ضمان در صورت ایراد صدمه به زیبایی افراد همچنین از میان بردن کارکرد ثانوی اعضا، از جمله مسائلی است که دارای پیچیدگی‌های خود بوده و در مصادر فقهی سهم چندانی از نصوص را به خود اختصاص نداده است. پذیرش کلیت این نظر منوط به تفحص در منابع فقهی و یافتن وحدت ملاک در موارد مشابه است. در فقه و احکام مربوطه شاید نتوان به صورت مستقیم حکم مساله مطروحه را یافت، با این وجود برخی روایات همچنین فتاوا وجود دارند که می‌توانند در این مسأله ارائه طریق کرده و نقش چراغ هدایت‌گری جهت مشخص کردن فروض این مساله به منظور وصول به نتیجه‌ای قابل قبول ایفا کنند. این پژوهش با تکیه بر مبادی سنتی حقوق اسلامی و روایات و فتاوای مربوطه سعی بر ارائه راه‌حلی مطابق احکام فقهی جهت ورود دو مقوله زیبایی اشخاص و کارکرد ثانوی اعضا به جرگه پهناور ضمان (دیه- ارش) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudence Analysis of Responsibility Due to Damage on Beauty and Secondary Functioning of Body Members

نویسنده [English]

  • Abdollah BahmanPouri
Yasuj University
چکیده [English]

Guarantee confirmation in case of damage to the beauty of individuals as well as elimination of the secondary function of the body members, has its own complexity and has not received much share of jurisprudence literature. The acceptance of this view is subject to the examination of jurisprudential sources and the finding of unity of criteria in similar cases. In jurisprudence and related contexts, one may not directly find the verdict of the issue in question; however, there are also some narrations that can provide insights into this issue to reach an acceptable conclusion. This research, based on the traditional Islamic law and related narrations and Fatwas, attempts to provide a solution according to the jurisprudential rules for entering two categories of beauty of individuals and the secondary function of the body members into the vast context of guarantee (blood money-cubit).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Blood money
  • Cubit
  • Beauty
  • Body member
  • Penalty
قرآن کریم
ابن منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، 15 جلد، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع: دار صادر.
ابوی مهریزی، حسین (1379)، «مبانی قاعده «لاضرر» از دیدگاه فقهای امامیه»، مجله کاوش نامه علوم انسانی، سال اول، شماره 1، ص 82-41.
احسایى، ابن ابى جمهور، محمد بن على (1405)، عوالی اللئالی العزیزیة، 4 جلد، چاپ اول، قم: دار سید الشهداء للنشر.
اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى (1406)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، 14 جلد، چاپ دوم، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
انتظاری، علیرضا، محقق داماد، سید مصطفی (1391)، «نقش قواعد اتلاف و تسبیب در مسئولیت مدنی زیست محیطی»، مجله مطالعات اسلامی فقه و اصول، تابستان، سال 44، شماره 89، ص 62-41.
ایزدپور، محمدرضا (1386)، «عقل و کشف ملاکات احکام، فصلنامه اندیشه نوین دینی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال سوم، شماره 11،  ص 144-127.
بابائی، ایرج (1389)، «جبران خسارت ناشی از صدمات بدنی در حقوق مسؤولیت مدنی ایران»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، بهار، سال دوازدهم، دوره 11، شماره 28، ص 30-1.
بادینی، حسن (1383)، «هدف مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، زمستان، شماره 66،  ص 114-55.
بجنوردى، سید حسن بن آقا بزرگ موسوى (1419)، القواعد الفقهیة (للبجنوردی، السید حسن)، 7 جلد، چاپ اول، قم: نشر الهادی.
بروجردى، آقا حسین طباطبایى (1413)، تقریرات ثلاث (للبروجردی)، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بغدادى، مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى، (1413)، المقنعة (للشیخ المفید)، چاپ اول، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید - رحمة الله علیه.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، 16 جلد، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
حاجی ده آبادی، احمد (1383)، «قاعده دیه اعضا در فقه امامیه و اهل سنت»، مجله فقه و حقوق، پاییز، سال اول، ص 168-137.
حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1420)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، 6 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1376)، مختلف الشیعه، 9 جلد، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، 9 جلد، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 4 جلد، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
حلبى، ابو الصلاح، تقى الدین بن نجم الدین (1403)، الکافی فی الفقه ، چاپ اول، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین علیه السلام.
حیدری، عباسعلی (1383)، «ماهیت حقوقی دیات»، مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، تابستان، شماره 40، ص 190-165.
حیدری، عباسعلی (1385)، «قابل مطالبه بودن خسارت مازاد بر دیه»، مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، پاییز، شماره 5، ص 129-113.
حیدری، عباسعلی (1387)، «تحلیل فقهی و نقد موادی از قانون مجازات اسلامی راجع به مسئولیت بیت المال در پرداخت دیه قتل»، تابستان، پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، شماره اول، ص 96-65.
خادم سربخش، مهدی، سلطانی‌نژاد، هدایت الله (1392)، «اصل قابلیت جبران کلیه خسارات»، مجله مبانی فقهی حقوق اسلامی، پاییز و زمستان، سال ششم، شماره 12، ص 48-21.
خزاعی، مجید، (1389)، «ماهیت حقوقی دیه»، فصلنامه مطالعات قرآنی(فدک)، بهار، سال اول، شماره 1، ص 86-75.
خمینی، سید روح الله (1408)، تحریر الوسیله، 2 جلد، الطبعه الثالثة قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین.
صدر، شهید، سید محمد (1420)، ما وراء الفقه،10 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1390)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، 4 جلد، چاپ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407)، الخلاف، 6 جلد، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیة، 8 جلد، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على (1410)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى - کلانتر)، 10 جلد، چاپ اول، قم: کتابفروشى داورى.
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على (1392)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ترجمه حمید مسجد سرایی، 10 جلد، قم: انتشارات پیام نوآور.
عاملى، حرّ، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، 30 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
عاملى، سید جواد بن محمد حسینى (بی‌تا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط - القدیمة)، 11 جلد، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1410)، نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام، 2 جلد، الطبعة الثانیة، قم، موسسه اسماعیلیان.
قاسمی، محسن (1388)، «نقش قابل پیش‌بینی بودن خسارت در مسؤلیت مدنی قراردادی و قهری»، نشریه تحقیقات حقوقی آزاد، پاییز، شماره 5، ص 133-99.
قسمتی تبریزی، علی (1394)، «اصل جبران کامل زیان»، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، پاییز و زمستان، سال 7 شماره 13، ص 174-135.
قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه (1413)، من لا یحضره الفقیه، 4 جلد، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه (1415)، المقنع (للشیخ الصدوق)، چاپ اول، قم: مؤسسه امام هادى علیه السلام.
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب (1407)، الکافی (ط - الإسلامیة)، 8 جلد، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کوفى، محمد بن محمد (بی‌تا)، اشعث، الجعفریات - الأشعثیات، چاپ اول، تهران: مکتبة نینوى الحدیثة.
کوهی اصفهانی، کاظم (1385)، «بررسی ماهیت حقوقی دیه»، مجله تخصصی الهیات و حقوق، بهار، شماره 19، ص 175-153.
لنکرانى، محمد فاضل موحدى (1418)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الدیات، چاپ اول، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام.
محمدی، ابوالحسن (1380)، قواعد فقه، چاپ پنجم، تهران: نشر دادگستر.
مدنی کاشانی، رضا (1408)، کتاب الدیات، چاپ اول، قم: مرکز موسسه النشر الاسلامی.
مراغه‌ای، سید میر عبدالفتاح (1417)، العناوین الفقهیه، 2 جلد، الطبعه الاولی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
مرعشی، سید محمد حسن (1373)، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، 2 جلد، تهران: نشر میزان.
مشکینى، میرزا على (بی‌تا)، مصطلحات الفقه، بی‌جا، بی‌نا.
مصری، مهدی (1392)، «ملاحظات شرعی، اخلاقی و قانونی اعمال جراحی زیبایی»، دومین همایش بررسی ضوابط شرعی در پزشکی، ص 218-192.
مصلاحی، علیرضا (1381)، قانون مجازات اسلامی در آراء دیوان عالی کشور، چاپ دوم، بی‌جا: انتشارات ادبستان.
معین، محمد (1371)، لغت نامه معین، 6 جلد، چاپ هشتم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
موسوی بجنوردی، سید محمد (1372)، قواعد فقهیه، تهران: میعاد.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى (1415)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، 19 جلد، چاپ اول، قم: مرکز مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
واسطى، زبیدى، حنفى، محب‌الدین، سید محمد مرتضى حسینى (1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، چاپ اول، بیروت: مرکز دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
یزدانیان، علی رضا (1386)، قواعد عمومی مسئولیت مدنی، بی‌نا، بی‌جا: انتشارات میزان.
یزدی، سید مصطفی، محقق داماد (1406)، قواعد فقه، 4 جلد، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى‌.