Article 167 of the Constitution and the Feasibility of Issuing a Verdict Based on an Easier Fatwa

Document Type : Research Paper

Author

PHD

Abstract

One of the challenging principles of the constitution is Article 167, which leaves judges free to refer to jurisprudence, assuming that the issue is not ruled in law. Apart from the dialogues that have always taken place between the opponents and the proponents of referring to jurisprudence in criminal matters, the present article seeks to institutionalize this principle and provide a model to be the basis for the action of courts of justice in criminal matters and prevent the possibility of judicial dispersal. This model obliges judges to search for jurisprudential opinions and issue rulings based on easier fatwas. This theory is based on some of the religious teachings and is in complete agreement with the Shari'a on the issue of dima' ( human life); In addition, due to the fact that most judges are not Mujtahids nowadays, accepting this view will prevent possible errors and at the same time will ensure the rights of the accused to the maximum.

Keywords


قرآن کریم          
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب الإسلامی.
ابن عابدین، محمدامین بن عمر (1412ق)، رد المحتار على الدر المختار، بیروت: دارالفکر.
ابن­فهد حلّى، احمد بن محمد (1407ق)، المهذب البارع، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
اردبیلی، محمدعلی (1384ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: میزان.
ارسطا، محمدجواد (1398ش)، «فتوای معیار در قانون‌گذاری»، فقه حکومتی، دوره 4، شماره 7، ص 81-55.
بجنوردى، سید محمد بن حسن موسوى (1401ق)، قواعد فقهیه، تهران: عروج.
بجنوردى، محمد (1376) ، فقه تطبیقی(بخش جزایی)، تهران: میعاد.
برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق)، المحاسن، قم: دارالکتب الإسلامیه.
بشیریه، تهمورث، «پاسداشت حقوق اساسی در پرتو تعامل اصول 36 و 167 قانون اساسی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 62 و 63، ص 156-145.
بندرچی، محمدرضا (1371ش)، «اصل قانونی بودن جرایم و ماده 29 قانون تشکیل دادگاه­های کیفری یک و دو»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 4، ص 152-141.
بیهقی، احمد بن الحسین بن علی بن موسى (1424ق)، السنن الکبرى، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ترمذی، محمد بن عیسى (1395ق)، سنن الترمذی، مصر: مکتبه مصطفى البابی الحلبی.
جباری، مصطفی (1387ش)، «فتوا یا قانون؛ نگاهی به اصل 167 قانون اساسی»، فصلنامه حقوق(مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، شماره 3، ص 137-127.
جزیری، عبدالرحمن بن محمد (1424ق)، الفقه على المذاهب الأربعه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دارالعلم للملایین.
حاجی­ده­آبادی، احمد (1395ش)، «حاکمیت یا عدم حاکمیت اصل 167 ق.ا در امور کیفری با نگاهی به قانون مجازات 1392»، پژوهشهای فقهی، دوره 12، شماره 2، ص 288-257.
حبیب­زاده، محمدجعفر (1383ش)، «مجازات عمل حرام و تعارض آن با قانون­مداری»، حقوق اساسی، شماره 3، ص24-9.
حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت.
حسینی، سیدمحمد (1383ش)، سیاست جنایی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
حلّى، یحیى بن سعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیه.
خمینى، روح الله (1423ق)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
خمینى، روح اللّه موسوى (بی­تا)، تحریرالوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
خویی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکمله المنهاج، قم: موسسه احیاء آثار امام خوئی، چ اول، ج 1.
دارقطنی، ابوالحسن علی بن عمر(1424ق)، سنن الدارقطنی، بیروت: مؤسسه الرساله.
رسول احمدزاده، رسول؛ الهام، ‎غلامحسین (1397ش)، «قبض و بسط اصل (167) قانون اساسی در قلمرو کیفری»، مجلس و راهبرد، سال بیست و پنجم پاییز، شماره 95‏، ص 272-247.
رشیدرضا، محمد (1414ق)، المنار، بیروت: دارالمعرفه.
زحیلی، وهبه بن مصطفى (بی­تا)، الفقه الإسلامی و ادلّته، دمشق: دارالفکر.
سرخسی، شمس الأئمه (1414ق)، محمد بن احمد بن ابی­سهل، المبسوط، بیروت: دارالمعرفه.
سیدمرتضى، على بن حسین موسوى (1405ق)، رسائل الشریف المرتضى، قم: دارالقرآن الکریم.
شهید ثانى، زین­الدین­بن­على (1413)، مسالک الأفهام، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
صانعی، یوسف (1388ش)، استفتائات قضایی، قم: پرتو خورشید.
صدوق، محمّد بن على (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دارالشریف الرضی.
طباطبایى، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الأعلمی.
طوسى، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف، 6 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طوسى، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، 10 جلد، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیه، قم: مؤسسه امام صادق.
علامه حلّى، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت،.
عمید زنجانى، عباسعلى (1421ق)، فقه سیاسى، 3 جلد، تهران: امیر کبیر.
عوده، عبدالقادر (1411ق)، التشریع الجنائیّ الإسلامیّ، بیروت: دارالکاتب العربی.
فاضل آبى، حسن بن ابى طالب (1417ق)، کشف الرموز، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
فخرالمحققین، محمد بن حسن (1387ق)، إیضاح الفوائد، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
فیض کاشانى، ملامحسن (1412ق)، مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى.
کرکى، على بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیه، قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.
محقق داماد، سیدمصطفى (1406ق)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
مرعشى شوشترى، سید محمد حسن (1427ق)، دیدگاه‌هاى نو در حقوق، تهران: میزان.
مکارم شیرازى، ناصر (1425ق)، تعزیر و گستره آن، قم: انتشارات مدرسه الإمام ‏علی بن أبی طالب.
مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چ دهم، ج 4.
مکارم شیرازى، ناصر (1424ق)، کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام على(ع)‏.
منتظری، حسینعلى (1409ق)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمه صلواتى و شکورى، قم: کیهان.
منتظری، حسینعلى (1417ق)، نظام الحکم فی الإسلام، قم: نشر سرایى.
منتظرى، حسینعلى (بی­تا)، کتاب الحدود، قم: انتشارات دارالفکر.
موسوی اردبیلى، عبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: جامعه المفید.
نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
نراقى، احمد بن محمدمهدى (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
نسائی، ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب بن علی (1421ق)، السنن الکبرى، بیروت: مؤسسه الرساله.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود و دیگران (1426ق)، فرهنگ فقه، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى.