ریشه یابی چالش های فقهی و حقوق بشری ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392در باب مجازات های سالب حیات نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

چکیده

وضع ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392 ازجمله تلاش‌های قانون­گذار در راستای انطباق قانون با دیدگاه­های رایج فقهی و اسناد حقوق بشری است؛ اما ماده دارای ابهامات و دشواری­هایی، هم از منظر فقهی و هم از منظر حقوق بشری است. امکان تفسیر ماده به اینکه اصولاً از بالغ زیر 18 سال، سلب حیات می‌شود، مگر در موارد استثنایی؛ باز بودن دست دادرس در اثبات اینکه بالغ زیر 18 سال مشمول موارد استثنایی نیست؛ بی­توجهی به شخصیت بالغ زیر 18 سال در باب مجازات‌های سالب حیات و مبهم­بودن مجازات جایگزین کیفر سالب حیات، از جمله آن‌ها است که در مقاله حاضر با استفاده از منابع کتابخانه­ای (قانونی، فقهی، حقوقی و آراء قضائی) و به روش توصیفی-تحلیلی شناسایی شده و پس از نقد فقهی و حقوق بشری، ریشه­یابی شده است. در نهایت، راه­حل پالایش قانون از این سنخ مشکلات، پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The roots of jurisprudential and human rights challenges of Article 91 of Islamic Penal Code 1392 regarding of death penalty for juveniles

نویسندگان [English]

  • davoud nojavan
  • Ahmad Usefzadeh
Assistant Professor, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz. Iran.
چکیده [English]

Abstract
The provision of Article 91 of the Islamic Penal Code 1392 has ambiguities and difficulties both from a jurisprudential and human rights perspective. The possibility of interpreting the law to the effect that, in principle, adults under the age of 18 are sentenced to death, except in exceptional cases; the authority of the judge to prove that an adult under 18 years of age is not subject to exceptional cases; disregarding the personality of adults under 18, and the vagueness of the alternative punishment of the death penalty are some of these difficulties. The present article attempts to identified these ambiguities by employing a descriptive-analytical method and by using legal documents, Islamic jurisprudential and judicial opinions. Finally, some suggestions to modify the law was propsed.

Introduction

By ratifying human rights documents (such as Article 6 of the International Covenant on Civil and Political Rights & Article 37 of the Convention on the Rights of the Child), Iran has committed not to execute persons under 18. However, in the previous Islamic Penal Code (1370), once children reached the age of legal maturity (9 and 15 full lunar years), they are supposed responsibil even for crimes that were punishable by death. Therefore, death penalty for crimes before the age of 18 was incompatibile with the mentioned obligations, until the Iran enacted Article 91 of the Islamic Penal Code of 1392 in this regard.
From other hand, Iran also obliged to respect Islamic standards (the fourth principle of the Constitution of the Islamic Republic of Iran); Therefore, the Iran has two obligations regarding the  death penalty for  juveniles, the first one is a human rights obligation and the second is a religious obligation; Therefore, the compliance of Article 91 of the Islamic Penal Code with these two forms of commitment needs to be investigated. In this regards, the main questions are as follows: "1. What are the jurisprudential and human rights challenges of Article 91 of the Islamic Penal Code 1392 in relation to the death penalty for adults under 18 years of age? 2. What are the roots of these challenges? And 3. What is the solution  for these difficulties?". In order to answer the three mentioned questions, three levels of analysis were adopted.  First, each challenge is described and then criticized in terms of legal foundations, jurisprudential (fiqhi) evidence and relevant human rights documents. Then, the roots of these challenges and the presuppositions that exist at the background were analyzed. After that some suggestions to modify the law were proposed. The present article differes from previous researches in that it involves a comprehensive view of the chanllenges raised by article 91 of Islamic Penal Code and suggests a revision of the law.
 

Methodology

In this research, the ambiguities and difficulties of Article 91 of Islamic Penal Code 1392 in relation to the death penalty for juveniles, have been identified by using library sources and in a descriptive-analytical method.
 

Results and discussion

The difficulties of the article are extra-legal and extra-islamic jurisproudnece rather than jurisprudential or legal. Its root lies in the lack of attention to philosophical issues about jurisprudence and different levels of law (especially legislation and islamic jurisprudence). Having a cross-disciplinary and extra-legal perspective and paying attention to philosophical issues about jurisprudence and law, it is concluded that solving the problems depends on taking these issues seriously:
(1) In traditional and classical jurisprudence, the meaning of the “condition of reason” in criminal cases is not only its literal meaning (only the absence of insanity), but it also includes intellectual perfection. Therefore, failure to refer explicitly to the conditional nature of criminal liablity and its dependance on intellectual perfection can not be the reason for its absence in jurisprudance. (2) The requirement of rational perfection for criminal liability is logical in the sense that the absence of explicit reference to it can not be attributed to Shariat; So, (3) believing that criminal liability is dependant on both intellectual perfection and criminal liabilty is possible and defensible from the point of view of Shari'ah and jurisprudence, and it is also necessity. (4) Legal system, jurisprudence and Shariah in various legal fields (including law education, legal research, legislation, law enforcement and litigation) should move in this direction.
 

Conclusion

The two concerns of compliance with Islamic standards and with human rights obligations have led to the approval of Article 91 of the Islamic Penal Code (2012). The following five interpretations are inconsistent with the relevant human rights documents and cannot be defended based on the correct inference from islamic jurisprudence:
(1) The article allows commentators to interpret the law in this way: death penaltyof an adult under 18 is only an exceptional matter; (2) distingushing and proofinf of criminal maturity lacks criteria; (3) Given this fact that the perpetrator is not subject to the mentioned exception, the judge can even ignor the medical reports about the juvenile under 18 about rechhing full Intellectual growth ; (4) The personality of a under 18 person who is punishable by death penalty is not considered; In the event that the judge determines that the juvenile under 18  is not executed due to the lack of full wiseness and criminal growth, the alternative punishments are ambiguous.
 

Selection of References

Ameli, Zeyn al-Din (1410), Tahrir Al-Rawdah fi Sharh Al-Lum’a, First edition, Qom, Davari. [In Arabic].
Beschle, D. L. (2006), Cognitive Dissonance Revisited: Roper v. Simmons and the Issue of Adolescent Decision-Making Competence, the Wayne Law Review,pp.52, 1-42.
Cipriani, D. (2016), Children’s rights and the minimum age of criminal responsibility: a global perspective, Routledge.
Helli, Najm al-Din (1408), Sharae al-Islam fi Masael al-halal Va al-haram, second edition, Qom: Ismailian. [In Arabic].
Hood R. & Hoyle C. (2015), the Death Penalty: A Worldwide Perspective, 5 editions, Oxford: Oxford University Press.
Najafi, Mohammad Hassan (1404), Jawahir al-Kalam, vol. 41, seventh edition, Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-torath Al-Arabi. [In Arabic].
Raz, J. (2009), the Rule of Law and its Virtue. In A. Kavanagh and J. Oberdiek, Arguing Abot Law, London & New York: Poutledge.
Sabouripour, Mehdi and Alavi Sadr, Fatemeh (1394), "The Criminal Age of Children and Juveniles in the Islamic Penal Code 1392", Criminal Law Research, Vol. 11, pp. 171-194. [In Persian].
Siegel, L. J. & Senna, J. J. (2008), Introduction to Criminal Justice, Thomson & Wadsworth Publishers.
Spear, L. (2005-2006), Adolescent Brain Development, Thomas M. Cooley Journal of Practical & Clinical Law, 8, pp.11-45.

کلیدواژه‌ها [English]

  • juveniles
  • death penalty
  • perfection of reason
  • Jurisprudence and human rights challenge
منابع
آقایی­نیا، حسین (1399)، حقوق کیفری اختصاصی 3، چاپ هجدهم، تهران: میزان.
احسانی، امیرحسین و همکاران (1399)، «تفاسیر دوگانه در شرط رشد و کمال عقل در حقوق کیفری»، حقوق اسلامی، شماره 67، صص. 7-30.
اردبیلی، محمدعلی (1400)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ پنجاه و ششم، تهران: میزان.
امامی، سیدحسن (1377)، حقوق مدنی، بدون نوبت چاپ، تهران: اسلامیه.
انصاری­پور، محمدعلی (1396)، «بیان موجزی از دلایل ضرورت تعیین سن رشد»، مطالعات حقوق خصوصی، شماره 2، صص. 230-213.
 
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1395)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ هفتم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1398)، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ سیزدهم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
چلبی، آزاده (1397)، فساد و مقبولیت قانون از منظر جامعه­شناسی حقوق، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
دانش­پژوه، مصطفی (1392)، مقدمه علم حقوق، چاپ دهم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رهامی، محسن (1381)، «رشد جزایی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 58، ص 167-198.
زراعت، عباس و معین، محمدرضا (1398)، مقدمه علم حقوق، چاپ هشتم، تهران: جنگل.
شایگان، سیدعلی (1375). حقوق مدنی، چاپ اول، قزوین: طه.
شیروی، عبدالحسین (1398)، مقدمه علم حقوق، چاپ دوم، تهران: میزان.
صبوری­پور، مهدی و علوی صدر، فاطمه (1394)، «سن کیفری کودکان و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی 1392»، پژوهشنامه حقوق کیفری، ش 11، ص 194-171.
عابدی، احمدرضا (1400)، نگرش کاربردی به حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
عدل، مصطفی (1373)، حقوق مدنی، بدون نوبت چاپ، قزوین: بحرالعلوم.
عزیزی، امیرمهدی و همکاران (1401)، «کیفرگذاری کرامت­مدار در مدل مردم­سالار سیاست جنایی»، پژوهشنامه حقوق کیفری، ش 25، صص. 204-177.
قورچی بیگی، مجید و شهرانی، معصومه (1397)، «میزان صدور احکام بازپرورنه در بزهکاری کودکان و نوجوانان بعد از تصویب قانون مجازات اسلامی 1392»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 82، شماره 102، صص. 161-189.
کاتوزیان، ناصر (1393)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اعمال حقوقی، چاپ دوازدهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کوشا، جعفر (1392)، «سیاست جنایی ایران در لایحة قانون مجازات اسلامی، انطباق با اسناد حقوق بشری و موازین فقهی؟»، تازه­های علوم جنایی، کتاب اول، چاپ دوم، تهران: میزان، صص. 635-643.
مذاکرات و آرای هیأت عمومی دیوان عالی کشور سال 1383، تهران: اداره وحدت رویه دیوان عالی کشور، جلد دهم، 1386.
میرمحمدصادقی، حسین (1400)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: دادگستر.
نوبهار، رحیم و عرفانی­فر، امیر (1396)، «واکاوی تحلیلی-انتقادی تفاوت­های میان حد و تعزیر»، راهبرد، شماره 82، صص. 240-207.
واحدی، قدرت­الله (1391)، مقدمه­ی علم حقوق، چاپ چهاردهم، تهران: میزان.
ونکی، احمدرضا و همکاران (1399)، «آرمان­گرایی یا واقع­گرایی سیاست جنایی تقنینی در قبال رشد جزایی در حقوق کیفری ایران»، جامعه­شناسی سیاسی ایران، شماره 12، صص. 2236-2219.
هاشمی، سید حسین (1394)، «بررسی فقهی حقوقی رویکرد قانون مجازات اسلامی جدید به سن رشد و مسئولیت کیفری کودکان در پرتو اسناد بین­المللی»، حقوق تطبیقی، شماره 103، صص. 51-74.
آبى، حسن (1417ق.)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن منظور، جمال­الدین (1405ق.)، لسان العرب، بدون نوبت چاپ، قم: ادب حوزه.
اردبیلى، احمد (1403ق.)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
بروجردی، حسین (1415ق.). نهایه الأصول. قم: تفکر.
جوهری، اسماعیل (1399ق.)، الصحاح، چاپ دوم، بیروت: دارالعلم للملایین.
حائرى طباطبایى، سید علی (بی­تا)، ریاض المسائل، چاپ اول، قم: آل البیت.
حرّ عاملى، محمد (1409ق.)، وسائل الشیعه، چاپ اول، قم: آل البیت.
حلبى، حمزه (1417ق.)، غنیه النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق.
حلّى، نجم­الدین (1408ق.)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان.
حلّى، حسن (بی­تا)، تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، چاپ اول، مشهد: آل البیت.
حلّى، محمد (1410ق.)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
حلّى، مقداد (1425ق.)، کنز العرفان فی فقه القرآن، چاپ اول، قم: مرتضوى.
سبحانی تبریزى، جعفر (بی­تا)، البلوغ، حقیقته، علامته و أحکامه، چاپ اول، قم: بی­نا.
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413ق.)، مهذّب الأحکام، چاپ چهارم، قم: المنار.
طباطبائی، سید محمد حسین (1367)، تفسیر المیزان، چاپ چهارم، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
طریحی، فخرالدین (1386ق.)، مجمع البحرین، بدون نوبت چاپ، تهران: المکتبه المرتضویه.
طبرسی، ابوالفضل (1339ق.)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بدون نوبت چاپ، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طوسى، محمد (1407ق.)، الخلاف، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسى، محمد (1400ق.)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى، چاپ دوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
طوسى، محمد (1387ق.)، المبسوط فی فقه الإمامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه.
طوسی، محمد (بی­تا)، تفسیرالتبیان، بدون نوبت چاپ، بیروت: دارالاندلس.
طهرانی، سید محمد حسین (1436ق.). رساله فی القطع و الظن. مشهد: نشر علامه طباطبایی.
عاملى، زین الدین (1410ق.)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ اول، قم: کتابفروشى داورى.
عاملى، زین الدین (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، چاپ اول، قم. مؤسسه المعارف الإسلامیه.
فاضل هندى، محمد (1416ق.)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
قمّى، محمد (بی­تا)، المقنع، بدون نوبت چاپ، قم: مؤسسه امام هادى.
قمّی، محمد (1436ق.)، معانی الأخبار، بدون نوبت چاپ، قم: النشر الإسلامی.
کاشف الغطاء، محمد حسین (1359ق.)، تحریر المجله، چاپ اول، نجف: المکتبه المرتضویه.
کلینى، محمد (1407ق.)، الکافی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
موسوی خمینى، سید روح­اللّه (بی­تا)، تحریر الوسیله، چاپ اول، قم: دار العلم.
موسوی خوئی، سید ابوالقاسم (1368)، أجود التقریرات، بدون نوبت چاپ، قم: مصطفوی.
موسوی خوئى، سید ابوالقاسم (1410ق.)، منهاج الصالحین، چاپ بیست و هشتم، قم: مدینه العلم.
موسوی خوئی، سید ابو القاسم (1422ق.)، مبانی تکمله المنهاج، چاپ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
نجفى، محمد حسن (1404ق.)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
Beschle, D. L. (2006), Cognitive Dissonance Revisited: Roper v. Simmons and the Issue of Adolescent Decision-Making Competence, the Wayne Law Review,pp.52, 1-42.
Cipriani, D. (2016), Children’s rights and the minimum age of criminal responsibility: a global perspective, Routledge.
Hood R. & Hoyle C. (2015), the Death Penalty: A Worldwide Perspective, 5 editions, Oxford: Oxford University Press.
Raz, J. (2009), the Rule of Law and its Virtue. In A. Kavanagh and J. Oberdiek, Arguing Abot Law, London & New York: Poutledge.
Siegel, L. J. & Senna, J. J. (2008), Introduction to Criminal Justice, Thomson & Wadsworth Publishers.
Spear, L. (2005-2006), Adolescent Brain Development, Thomas M. Cooley Journal of Practical & Clinical Law, 8, pp.11-45.