حق‌النّاس در حدود؛ جایگاهی متفاوت در فقه، قانون و قضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 استادیار گروه حقوق، واحد پردیس قم، دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

در مورد مجازات‌های حدی باور غالب آن است که این مجازات‌ها غیر از مجازات قذف تماماً حق‌الله است و همه چیز در شرع تعیین شده است. سایة این نگاه چنان سنگین است که بحث و فحص علمی پیرامون امکان‌های آشکار نشده این مجازات‌ها کنارگذاشته شده است. براساس مقررات و رویکرد فعلی گذشت شاکی در جرایم مستوجب حد تأثیری در تعیین مجازات حدی ندارد. در نتیجه همین رویکرد کم نیستند. محکومینی که با وصف اخذ گذشت شاکی به مجازات اعدام محکوم گردیده‌اند و در انتظار توأمان اجرای حکم یا عفو خود هستند. پرسش اصلی در همین راستا است که در جرایم مستوجب حد که موقعیت بزه‌دیده در موجب حد یا تشدید آن مؤثر است. آیا امکان طرح حق‌النّاس در حدود و تأثیر آن بر مجازات وجود دارد یا خیر؟ مقاله با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مطالعه رویه قضایی متکفل پاسخگویی به پرسش فوق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Rights of the People in Hudud, a Different Status in Jurisprudence, Law and Judgment

نویسندگان [English]

  • Hojjatallah Khoshvaght 1
  • Hassan Alipour 2
1 PhD Student In Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Shahrekord Branch, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Concerning Hudud punishments, the dominant belief is that except for the Qazf, these punishments are all the right of God, and everything is determined in the Shari'a. The view is so dominant that the scientific discussion about the revealed possibilities of these punishments is left out according to the current rules and approach, the remission by the complainant for Hudud crimes does not affect the maximum punishment. Therefore, many convicts have been sentenced to death with remission by the complainant and are waiting for the execution of their sentence or amnesty. The main question arisen in this regard: Is it possible to raise the right of the people in Hudud and its effect on punishment or not in Hudud crimes where victim position affects the cause of hudud? This article is responsible for answering this question by using library resources and study of judicial procedure.
 
1. Introduction
In Iran, two Conventionalism and Shari`atist discourses are competingly put together by the formation of the rule of law. One of the most important areas of contention has been the concept of right. In the post-revolutionary legislation, the vicissitudes of this contention can be clearly seen.
The dominate belief in Hudud punishments is that these punishments are all Allah’s right, except the punishment of Qazf, so everything is determined in the Shari'a. The shadow of this view is so heavy that it does not allow scientific discussion and examination of the undisclosed potential of these punishments. Therefore; Although the subject of the verdict is clear in some parts, there are many cases that have not been well seriously questioned and general verdicts have been issued about them, so they do not have clear and distinct explanations. These challenges are now more apparent as some of the jurisprudential-criminal texts have been transferred to law and the courts are obliged to apply these laws.  In Hudud punishments, the legislator's attempt to link jurisprudence with common law is less than other sharia punishments, so the relationship of some concepts of common law with Hudud punishments is not clear. The subject of the right and its owner are among these concepts. By paying attention to some of the behaviors deserving Hadd, one can clearly see the presence of human rights alongside Allah’s right. However, this right does not interfere in the determination of punishments, and the victim of the crime is reduced to one declarant. Not only does his amnesty have no effect on punishment, but the rights of other victims of these crimes are not guaranteed. As a result, it has made the prosecution process more difficult. According to the current rules and approach, the plaintiff's pardon for crimes deserving of a Hadd, has no effect on determining the Hadd punishment. As a result of this approach, there are many convicts who have been sentenced to death despite the plaintiff's pardon and are awaiting the execution of their sentence or amnesty. In this regard, the main question is whether in crimes deserving Hadd, which the victim's position helps to create or increase Hadd, is it possible to raise the rights of the people within the hudud and its effect on punishment or not?
 
2. Methodology
The present research has been done by descriptive and analytical method using library resources and judicial experiences and opinions.
 
3. Results and discussion
According to the findings of the research, all Hududs are not merely Allah’s right. The title of hudud (meaning the punishments whose cause, type and amount are determined in the Shari'a) does not have the truth of the Shari'a and is in fact in the religionist conduct. In modern terms, this definition is made by the community of jurists and a behavior can be both Allah’s right and People’s right in some circumstances. This amalgamation has been seen in the article and its effect on determining and stabilizing punishments has been measured and have consequences.
 
4. Conclusion
contrary to the seemingly inflexible provisions of the Hudud, it is possible to determine the position of the victim in the criminal process and his pardon can be considered effective in reducing the punishment in some Hudud. In addition, by understanding the needs of the current society and citing some minority fatwas, a right was considered for people other than the guardians with the behaviors deserving the Hadd.
  
Selection of References
Tavakoli, F., Aghababaei, H. and Shahmalekpour, H. (2015), “Religious Principles and Principles of Criminalization of Insulting Sanctities and Challenges”, Journal of Criminal Law Research, No. 2, pp. 49-74. [In Persian]
Hajidehabadi, A. (2018), Rules of Criminal Jurisprudence, Fourth Edition, Qom: Publication of the Research Institute and the University.  [In Persian]
Khoei, A. (2011), Criminal islamic jurisprudence, by Alireza Saeed, first edition, Tehran: Nashr-e Khorsandi.  [In Persian]
Reza, M., Qolipour, M. and Ali Burji, Y. (2005), “Criteria for distinguishing between Allah’s right and People’s right and its important examples in the jurisprudence of Islamic religions”, Tolo Noor Magazine, No. 15, pp. 1-15. [In Persian]
Feyz, A. (1994), Conjunction and Adaption in Islamic Public Criminal Law, First Edition, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]
Mohaghegh Damad, M. and Mousavifar, S.M. (2014), “The crime of apostasy in the traditions of the teachings of criminal law”, Razavi University of Islamic Sciences, No. 8, pp. 1-22. [In Persian]
Mahmoudi, M. and Babaei, M.A. (2020), “Fundamentals of criminalization of disregard of religious hijab in Iran”, Journal of Criminal Law, Eleventh Year, No. 21, pp. 274-256. [In Persian]
Mousavi Khomeini, R. (2011), Tahrir al-Waseela, Seyyed Abbas Hosseini Nik, Second Edition, Tehran: Majd Scientific and Cultural Association. [In Persian]
Meybodi, H. and Gholami, A. (2021), “A Study of the Criteria for Determining the Severity of Discretionary Thefts Based on the Pattern of Hadd Theft”, Journal of Criminal Law, Year 11, Number 1, pp. 25-50. [In Persian]
Najafi, M.H. (2014), Jawahar al-Kalam Hudud and Punishment, translated and explained by Dr. Akbar Nayebzadeh, Volume One, First Edition, Tehran: Khorsandi Publications. [In Persian]

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hudud
  • Right
  • Right of God
  • Right of People
  • Forgive the victim
قرآن کریم
توکلی، فاطمه؛ حسین آقابابایی و حسن شاه‌ملک‌پور (1394)، «مبانی دینی و اصول جرم انگاری توهین به مقدسات و چالش‌های فرا رو»، مجله پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره2، ص 49-74.
حاجی‌ده‌آبادی، احمد (1397)، قواعد فقه جزایی، چاپ چهارم، قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خوئی، آیت‌اله سید ابوالقاسم (1390)، مبانی تکمله المنهاج، به اهتمام علیرضا سعید، چاپ اول، تهران: نشرخرسندی.
رضا، محمد‌باقر؛ قلی‌پور، مسلم و علی‌برجی، یعقوب (1384)، «معیار تشخیص حق‌الله و حق‌النّاس و مصادیق مهم آن در فقه مذاهب اسلامی»، مجله طلوع نور، شماره15، ص 1-15.
شکری، رضا (1395)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، جلد اول، تهران: نشر مهاجر.
شهید اول، محمدبن جمال‌الدین مکی عاملی (1415 قمری)، لمعه الدمشقیه، قم: انتشارات دارالفکر.
عظیمی،کوروش و شاه‌ملک‌پور (1400)، «نارسایی قاعده شروع به جرم در جرایم مستوجب حد»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال دوازدهم، شماره اول، پیاپی22، ص 99-122.
فیض، علیرضا (1373)، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محقق‌ داماد، سید مصطفی و موسوی‌فر، سید محسن (1393)، «جرم ارتداد در روایات آموزه‌های حقوق کیفری»، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره8، ص 1-22.
محمودی جانکی، فیروز (1393)، «جرم‌انگاری حق مدارانه با تأکید بر نظریه آلمانی مصالح حقوقی»، مجله پژوهش‌های حقوق کیفری، شماره9، ص 83-110.
محمودی، مرتضی و بابایی، محمدعلی (1399)، «مبانی جرم انگاری عدم رعایت حجاب شرعی در ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال یازدهم، شماره 21، ص 274-256.
معاونت آموزش قوه قضاییه (1387)، سلسله پژوهش‌های فقهی - حقوق، جلد 9، چاپ اول، قم: نشر قضا.
معاونت آموزش قوه قضاییه (1387)، سلسله پژوهش‌های فقهی- حقوقی، جلد 11، چاپ اول، قم: نشر قضا.
 معاونت آموزش قوه قضاییه (1389)، مجموعه نظریات مشورتی فقهی امور کیفری، جلد 3، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
 معاونت آموزش قوه قضاییه (1389)، مجموعه نظریات مشورتی فقهی امور کیفری، جلد 6، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
موسوی خمینی، امام سید روح‌اله (1390)، تحریر الوسیله، سید عباس حسینی نیک، چاپ دوم، تهران: مجمع علمی فرهنگی مجد.
میبدی، حسین آقا و غلامی، علی (1399)، «بررسی ملاک‌های تعیین شدت سرقت‌های تعزیری براساس الگوی سرقت حدی»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال یازدهم، شماره اول، ص 25-50.
نجفی، شیخ محمد حسن (1393)، جواهرالکلام حدود و تعزیرات، ترجمه و شرح دکتر اکبر نایب‌زاده، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی.
نراقی، آرش (1394)، مدارا و مدنیت، چاپ اول، تهران: نشر نگاه معاصر.