بررسی فقهی ـ حقوقی قتل ناشی از بی پروایی شدید، با تأملی بر رویه قضایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، اردبیل، ایران

2 استادیار حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی ,واحد اردبیل، اردبیل، ایران

3 استادیار گروه فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی , واحد اردبیل، اردبیل، ایران

چکیده

قتل ناشی از بی‌پروایی شدید در اثر رفتار ارادی خطرناک مرتکب با آگاهی و توجه به اینکه اقدام او نوعا موجب قتل دیگری است، ارتکاب می‌یابد. در این نوع قتل، مرتکب قصد مستقیم جنایت بر مجنی علیه را ندارد و حتی در برخی موارد از جمله تبصره ماده 292 قانون مجازات اسلامی قصد ایراد فعل واقع شده را نیز ندارد اما با این حال عمل ارتکابی به جهت علم به وقوع نتیجه، عمدی محسوب می‌شود. این موضوع در ارتباط با قتل غیرعمدی ناشی از تقصیر، امکان تشخیص نوع قتل اتفاق افتاده را با مشکل مواجه می‌کند. این تحقیق با هدف ارایه ویژگی‌های قتل عمدی ناشی از بی‌پروایی شدید با اشاره به رویه قضایی، به بیان موارد تمایز این نوع قتل با قتل شبه عمدی ناشی از تقصیر به روش توصیفی و تحلیلی پرداخته و به این نتیجه دست یافت که برای صدق عنوان عمدی برای عمل ناشی از بی‌پروایی شدید هم رفتار ارتکابی از لحاظ کشنده بودن و هم مرتکب از لحاظ آگاهی و توجه به رفتار خود باید دارای شرایط خاصی از جمله نوعا کشنده بودن رفتار و قابل پیش بینی بودن نتیجه برای مرتکب باشد تا قتل عمدی محسوب شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal Jurisprudential Study of Murder Caused by Extreme Recklessness, Reflecting on the Judicial Procedure’s Iran

نویسندگان [English]

  • Siros Parvizi 1
  • Rahim Davarnia 2
  • Iran Soleimani mola yusef 3
1 PhD Student, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University Ardabil Branch, Ardabil, Iran
2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University Ardabil Branch, Ardabil, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence & Law, , Islamic Azad University Ardabil Branch, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Murder caused by extreme recklessness commits in effect committed dangerous voluntarily primary behavior along with awareness and attention to that her action typically leads to the murder of another, in this type of murder, he has no direct intention of committing a crime against the victim and even in some cases such as note to article 292 Islamicist punishment law he doesn’t not intend to object to the verb however commitment considered intentional for the sake of knowing the occurrence of the result. This topic has a problem identify the type of murder that occurred in connection with unintentional murder caused by possible fault. This research investigate to distinguish this type of murder from quasi-premeditated murder caused by fault aimed at providing the features of premeditated murder caused by extreme recklessness referring to the judicial procedure by descriptive and analytical methods, and concluded that for the correctness of intentional mention for an action caused by extreme recklessness, committing behavior in terms of being lethal and committed in terms of awareness and attention to himself behavior too, must have certain conditions like typically lethal behavior and the predictability of the result for the perpetrator to be premeditated murder

کلیدواژه‌ها [English]

  • Penal error
  • Typically lethal action
  • Awareness
  • Attention
  • Intention
آقایی‌نیا، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص(جنایات)، چاپ یازدهم، تهران: نشر میزان.
اردبیلی، محمدعلی (1385)، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، تهران: نشر میزان.
پاد، ابراهیم (1352)، حقوق کیفری اختصاصی، جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
توکلی‌پور، مینا (1395)، چالش قانون و رویه قضایی در فعل نوعا کشنده با توجه به قانون مجازات اسلامی 1392، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا، دانشگاه گیلان، رشت.
حسینی عاملی، سید محمدجواد (1419 ه ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم: موسسه آل البیت.
حسینی، سید محمدرضا (1382)، قانون مجازات اسلامی در رویه قضایی، تهران: انتشارات مجد.
جانی‌پور اسکلکی، مجتبی، وهابی توچائی، مجتبی (1391)، «ضابطه تشخیص بی‌احتیاطی در تحقق مسئولیت کیفری»، مجله فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره چهارم، ص 79-116.
جعفر بن حسین، محقق حلی (1408)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد چهارم، قم، انتشارات اسماعیلیان.
خوئی، ابوالقاسم (1422)، مبانی تکمله المنهاج، جلد دوم، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
شمس ناتری و رضا فانی (1389)، «جایگاه تقصیر جزایی در حقوق کیفری با نگاهی بر فقه امامیه و حقوق غرب»، نشریه علمی پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد بناب، شماره چهارم، ص 17-36.
صادقی، محمدهادی (1384)، جرایم علیه اشخاص، چاپ هشتم، تهران: نشر میزان.
طباطبایی، سیدعلی (1404)، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
فخر، حسین، فانی، رضا (1391)، «بررسی امکان الحاق تقصیر به عمد در قتل»، نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره چهارم، بهار-تابستان، ص 205-224.
قپانچی، حسام (1381)، «بررسی تطبیقی عنصر فعل در قتل عمدی»، مجله مطالعات اسلامی، شماره 57، ص 105 -124.
عربیان، اصغر، کاوه احمدی (1392)، «معیار مسئولیت کیفری در خطای جزایی از منظر فقه و حقوق جزا »، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ششم، شماره 17، ص 75-92.
کتابی، محمدعلی (بی‌تا)، بحث تطبیقی راجع به عمد و خطا و آثار آنها در حقوق جزایی، تهران: چاپخانه موسوی.
گلدوزیان، ایرج (1393)، حقوق جزای اختصاصی، جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کریستوفر، کلارکسون (1395)، تحلیل مبانی حقوق جزای عمومی، ترجمۀ حسین میر محمد صادقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات جنگل.
کریستوفر، کلارکسون (1391)، حقوق جزای اختصاصی انگلستان و نقش حقوق جزا در جامعه، ترجمه حسین میرمحمدصادقی، تهران: انتشارات جنگل.
گرایلی، محمدباقر (1391)، «عنصر خطای جزایی در حقوق کیفری ایران و کامن لا»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 3، ص 177-202.
محقق داماد، مصطفی (1385)، قواعد فقه (بخش جزایی)، چاپ ششم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مرادی، حسن، شهبازی، علی (1394)، «عنصر معنوی قتل عمدی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»،  پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره سیزدهم، ص 43-70.
معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی، جلد اول، چاپ هشتم، موسسه انتشارات امیر کبیر.
موسوی خمینی، روح ا... (1390)، تحریرالوسیله، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
میرمحمدصادقی، حسین (1390)، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، چاپ هشتم، تهران. نشر میزان.
واین آر، لفو (1383)، قتل در نظام کیفری ایالات متحده آمریکا، ترجمۀ حسین آقایینیا. تهران: نشر پیام دار.
مقتدایی، مرتضی (17/8/1388)، «درس خارج فقه استاد مقتدایی»، تاریخ استخراج: 2/2/1399،
حدادزاده، محمدرضا (11/12/1398)، «قاعده درء در قانون جدید مجازات اسلامی»، تاریخ استخراج: 15/1/1399، پایگاه جامع اطلاع رسانی وکالت آنلاین                  https://www.vekalatonline.ir/print.php?ToDo=ShowArticles&AID=45788