تأثیر متغیرهای اجتماعی و فردی بر میزان کیفرگرایی افکار عمومی (مطالعه میدانی در سه شهر تهران، مشهد و قم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران.

2 دانش آموخته دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران

3 استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تمایل افکار عمومی به کیفر بزهکاران، به‌ویژه کیفرهای شدید، پدیده­ای پیچیده و مؤثر بر سیاست‌گذاری‌های کلان می‌باشد که از عوامل متعددی ناشی می‌شود. میزان و عوامل این پدیده در هر شهر یا حتی منطقه­ای متفاوت و در همة افراد یکسان نیست و به تعاملات پیچیدة میان عوامل مختلف تأثیرگذار بر آن­ها بستگی دارد. هدف این نوشتار بررسی تأثیر چهار متغیر  اجتماعی و فردی، یعنی تأثیر آگاهی نسبت به جرایم مورد بحث در این مقاله و آثار زیانبار آن­ها، ‌تأثیر جنس، تأثیر باورهای مذهبی بسته به نوع شهر و تحصیلات در سه شهر تهران، مشهد و قم بر میزان تمایل افکار عمومی به کیفرگرایی در سه جرم تجاوز به عنف، اختلاس و تأسیس یا عضویت در شرکت­های هرمی است. پژوهش حاضر، در سال 1393 با استفاده از روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه افراد 18 سال به بالا در سه شهر تهران، مشهد و قم بودند که 180 نفر از آن­ها با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس به­عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای توصیف داده­ها از روش آمار توصیفی میانگین و برای آزمون سوالات از آزمون همبستگی خی­دو استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد بین متغیرهای آگاهی و جنسیت با میزان تمایل به کیفرگرایی رابطه معنادار وجود ندارد. متغیر سطح تحصیلات هم تنها در مورد جرم تجاوز به عنف، وجود یک رابطه معنادار با میزان کیفرگرایی را به اثبات رساند. در خصوص متغیر شهر و تأثیر آن بر میزان تمایل به کیفرگرایی نیز، تنها در جرم تجاوز به عنف رابطه معنادار به‌دست آمد. یافته­های پژوهش حاضر، اهمیت استفاده از نیروهای متخصص در امر کیفرشناسی هنگام قانون‌گذاری و وضع مجازات برای جرایم مختلف و همچنین ضرورت آگاه نمودن افکار عمومی در مورد ماهیت و آثار واقعی و اجتماعی جرایم مختلف و کیفر آن­ها را مورد تأکید قرار می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Social and Individual Variables on the Degree of Punitiveness of Public Opinion (A Field Study in three cities of Tehran, Mashhad and Qom)

نویسندگان [English]

  • Ali Saffary 1
  • Razieh Saberi 2
  • Seyyed Mohammad Javad Sadati 3
  • Zeynab Laki 2
1 Associate Professor, Criminal law and criminology, Faculty of law, Shahid Beheshti University, Tehran
2 PhD student in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran
3 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The phenomenon of punitiveness of public opinion is complex and influential on policy making, which derives from varying factors. The rate and factors of this phenomenon are not the same everywhere and among individuals depending on complicated interaction between different influential factors. The purpose of this article is to investigate the effect of four variables on the phenomenon, namely knowledge, sex, religious beliefs and education in three cities of Tehran, Mashhad and Qom on three crimes of rape, embezzlement and establishment or membership of pyramid companies. The present study was conducted using a survey method. The study population included all people 18 years and older in three cities of Tehran, Mashhad and Qom. Were selected 180 of them as the research sample using the available sampling method. The descriptive statistics method was used to describe the data and the chi-square correlation test was used to test the questions.Findings showed that there is no significant relationship between awareness and gender variables with the tendency to punitiveness. The level of education variable also proved to have a significant relationship with the degree of punitiveness only in the case of the crime of rape. Regarding the city variable and its effect on the tendency to punitiveness, a significant relationship was found only in the crime of rape. The findings of the present study emphasize the importance of using criminal experts in legislation for various crimes, as well as the need to inform public opinion about the nature and social effects of various crimes and their punishment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public opinion
  • Punitiveness
  • Individual and social variables
  • Knowledge
  • Sex
  • City
  • Education
بریث، ناچ (1387)، «جرم و مجازات از نظرگاه امیل دورکیم»، ترجمه محمدجعفر ساعد، مجله حقوق اساسی، سال هفتم، شماره 9، ص 306-281.
پرت، جان (1392)، عوام گرایی کیفری (بسترها، عوامل و آثار)، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، تهران: انتشارات میزان.
جعفری، احمد (1389)، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با جدی­انگاری جرم در بین دانشجویان دانشگاه تربیت معلم  (واحد کرج)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی دانشگاه تربیت معلم.
جوان جعفری، عبدالرضا و ساداتی، محمدجواد (1391)، «از سزاگرایی کلاسیک تا سزاگرایی نوین (نقد و ارزیابی اندیشه سزاگرایی)»، مجله آموزه­های کیفری، شماره 2، ص 148-119.
جوان جعفری، عبدالرضا و ساداتی، سیدمحمدجواد و نورپور، محسن (1399)، «تأثیر جنسیت بر میزان گرایش به اجرای مجازات­های شدید جسمانی (مطالعه موردی: شهرستان مشهد)»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال هشتم، شماره سی­ام، ص 142-109.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و ساداتی، سیدمحمد جواد (1391)، «سزاگرایی در فلسفه کیفر»، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره 2، ص 81-59.
حاجی­ ده­آبادی، محمد ­علی و خادم، سمیرا (1396)، «تحلیل جرم­شناختی پدیده شرکت­های­هرمی»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، شماره 1، ص 87-57.
دورکهایم، امیل (1387)، درباره­ی تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
رابرتز، جولیان و استالاتز، لورتا و ایندرمار، دیوید و هاف، مایک (1392)، عوام گرایی کیفری و افکار عمومی: درس­هایی از پنج کشور، ترجمه زینب باقری­نژاد، سودابه رضوانی، مهدی کاظمی جویباری و هانیه هژبرالساداتی، تهران: انتشارات میزان.
راحتلویی، فهیمه (1395)، «ارزیابی کیفیت توسل به مجازات اعدام براساس قاعده شدیدترین جرم در جرایم تعزیری»، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم­شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
سیدزاده ثانی، مهدی و کرمانی، سعید (1392)، «ترس از جرم: میزان و عوامل»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 2، ص 151-119.
صفاری، علی (1392)، کیفرشناسی(تحولات، مبانی و اجرای کیفر سالب آزادی)، چاپ بیست و چهارم، تهران: انتشارات جنگل.
صفاری، علی و لکی، زینب و صابری، راضیه (1395)، «احساس ناامنی و ترس از جرم»، مجله تعالی حقوق، شماره 16، ص 147-125.
طاهری، سمانه (1392)، سیاست کیفری سخت گیرانه، تهران: انتشارات میزان.
عبداللهی، احمد و محققی کمال، حسین (1390)، «نگرش دانشجویان و اساتید دانشگاه شهید بهشتی نسبه به مجازات اعدام»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42، ص 468-445.
فارال، استفن و جکسون، جاناتان و گری، امیلی (1392)، نظم اجتماعی و ترس از جرم در دوران معاصر، ترجمه حمیدرضا نیکوکار، تهران: انتشارات میزان.
فرجیها، محمد و مقدسی، محمدباقر (1391)، «پاسخ­های کیفری عوام­گرایانه به مفاسد اقتصادی»، در: دایره المعارف علوم جنایی(مجموعه مقاله­های تازه­های علوم جنایی)، زیر نظر علی حسین نجفی ابرند آبادی، کتاب دوم، چاپ نخست، تهران: نشر میزان، ص 1190-1170.
قاضی­نژاد، مریم و مهمدی، ارمغان (1395)، «رابطه بین آگاهی و ارزیابی از اجرای مجازات­های رسمی و نگرش نسبت به جرم (مطالعه موردی:خمینی شهر اصفهان)»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره هفتم، شماره 2، ص 190-161.
قناد، فاطمه و اکبری، مسعود (1396)، «امنیت­گرایی سیاست جنایی»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال پنجم، شماره 18، ص 67-39.
کوردنر، گری (1390)، کاهش ترس از جرم، ترجمه اسماعیل حسنوند و احسان حسنوند، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
محمودی­جانکی، فیروز و مرادی حسن­آبادی، محسن (1390)، «افکار عمومی و کیفرگرایی»، مجله مطالعات حقوقی، دوره سوم، شماره دوم، ص 214-175.
مظلوم خراسانی، محمد و نوغانی، محسن و هاشمی مهنه، مجید (1390)، «بررسی میزان و عوامل مؤثر بر گرایش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به عضویت در شرکت­های­هرمی در سال تحصیلی 88-1387»، مجله علوم اجتماعی(فردوسی مشهد)، شماره 1، ص 164-135.
میرسعیدی، منصور و کوره­پز، حسین محمد (1398)، «نقش رهبران سیاسی اجتماعی در تعدیل سطح کیفرگرایی عمومی؛ مطالعه موردی کیفر مرگ»، مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم­شناسی، دوره 49، شماره 1، ص 207-185.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1388)، «کیفرشناسی نو-جرم­شناسی نو: درآمدی بر سیاست جنایی خطرمدار»، در: دایره المعارف علوم جنایی(مجموعه مقاله­های تازه­های علوم جنایی)، زیر نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، کتاب اول، چاپ اول، تهران: نشر میزان. ص 750-717.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1391)، «درباره امنیت شناسی (از حق بر امنیت تا حق بر تأمین)»، دیباچه بر: مدیریت انسان­مدار ریسک جرم، سودابه رضوانی، چاپ اول، تهران: نشر میزان. ص 20-11.
نقدی، زینب (1396)، «تحلیل جامعه شناسی تطابق مجازات قتل عمد با تحولات اجتماعی ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
نیکوکار، حمیدرضا و همت­پور، بهاره (1391)، ترس از جرم، تهران: انتشارات میزان.
نورپور، محسن، جوان­جعفری بجنوردی، عبدالرضا و ساداتی، سیدمحمدجواد(1398)، تحلیل جامعه­شناختی تعامل میان سیاست کیفری رسمی و اخلاق­تنبیهی وجدان­جمعی(مطالعه موردی میزان کیفرگرایی افکار عمومی شهرستان مشهد در مجازات­های شدید بدنی)، مطالعات حقوق کیفری و جرم­شناسی، دوره 49، شماره 2، ص 513-541
وایت، راب و هینز، فیونا (1386)، جرم و جرم­شناسی، ترجمه علی سلیمی، چاپ سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
هود، راجر و هویل، کرولین (1391)، مجازات مرگ، ترجمه فراز شهلایی، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه بینه.
Cullen, Francis; Fisher, Bonnie & Applegate, Brandon (2000), "Public opinion about punishment and corrections",Crime and Justice, 27:1-79.
Ghassemi, Ghassem (2009), "Criminal punishment in Islamic societies: empirical study of attitudes to criminal sentencing in Iran", European Journal of Criminal Policy andResearch, 15:159-180.
Jacobs, David & Carmichael, Jason (2002), "The political sociology of the death penalty:A pooled time- series analysis", America sociological Review, 67: 109-131.
Kesteren, John van (2009), "Public attitudes and sentencing policies across the world", European journal of criminal policy, 6: 25-46.
Kury, Helmut & Ferdinand, Theodeore (1999), "Public opinion and punitivity", International journal of law and psychiatry, 22: 373-392.
Kvashis, V.E (1999), "The death penalty and public opinions", Russian Social Science Review, 49: 75-89.
Serajzadeh, SeyedHossein (2008), "Social determinants of the seriousness of crime: an examination of a Muslim sampl", Social Compass, 55: 541-560.
Sprott, Jane (1999), "Are members of the public tough on crime?: the dimension of public punitivness", Journal of criminal justice, 27:467-474.
Unnever, James & Cullen, Francis (2009), "Empathetic identification and punitiveness:A middle- range theory of individual differences", Theoretical criminology, 13: pp 283-312.
Vidmar, Neil & Ellsworth, Phoebe (1974), "Public opinion and the governance of punishment.In democratic political system, Annals of the American Academy of political and social science: Democracy", Crime and Justice, 605: 266-280.