نقش عدالت سازمانی در پیشگیری از فساد اداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم

3 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی نقش عدالت سازمانی به­عنوان مفهومی در علم مدیریت در پیشگیری از فساد اداری است. اینکه هر یک از اقسام عدالت سازمانی چه نقشی در پیشگیری از فساد اداری دارد و چه راهکارهایی برای پیشگیری پیشنهاد می­شود به­عنوان مسأله تحقیق مطرح می­شوند. اگر عدالت توزیعی برقرار نباشد طبق نظریه فشار مرتون، کارمند سازمان به ابزارهای غیرقانونی مانند ارتشا و اختلاس متوسل می­شود تا به هدف خود برسد. اگر عدالت رویه­ای در سازمان برقرار نباشد نوعی احساس بی­عدالتی در افراد شکل می­گیرد و طبق نظریه کنترل اجتماعی هیرشی دو عامل تعهد و اعتقاد در فرد نسبت به سازمان متزلزل می­شود. و درنهایت اگر عدالت مراوده­ای برقرار نباشد زمینه انحرافات اجتماعی مانند کم کاری و عدم تعهد را در فرد به­وجود می­آورد. راهکارهایی مانند بهبود شاخص­های حکمرانی خوب در نظام اداری، اهتمام به سیاست جنایی مشارکتی وغیره به منظور پیشگیری از فساد اداری پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Organizational Justice in the Prevention of Administrative Corruption

نویسندگان [English]

  • seyyed mahmoud mir khalili 1
  • Ali Asgari Morovat 2
  • Mojtaba Bahrami Gero 3
1 associate professor, Criminal law and criminology department, faculty of law, campus of Farabi, University of Tehran, Qom
2 PhD student in Criminal Law and Criminology, Farabi Campus - University of Tehran
3 Master of Technology Management student, Farabi Campus - University of Tehran
چکیده [English]

The purpose of this research is to identify the role of organizational justice as a concept in management science in preventing administrative corruption. The role of organizational justice in preventing corruption and strategies for prevention are as research issues. If distributive justice does not exist, according to Merton's theory of pressure, an employee uses illegal means such as bribery and embezzles in order to reach its goal. If procedural justice is not established, a kind of inferiority is felt by people and, according to Hirsch's theory of social control, two factors of commitment and belief in one is shaken toward the organization. And finally, if justice is not maintained, there will be grounds for social deviations such as lack of work and non-commitment. Several approaches are recommended, such as improving good governance indicators in the administrative system, focusing on cooperative criminal policy, and so on to prevent corruption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational justice
  • Distributive justice
  • Procedural justice
  • Intentional justice
  • Administrative corruption
  • Social prevention
  • Pressure theory
  • Social control theory
آدابی، حمیدرضا (1393)، جامعه‌شناسی جنایی، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
ابراهیمی، شهرام و صفایی آتشگاه، حامد (1394)، «رویکرد قانونگذار به پیشگیری از جرم در قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد»، پژوهشنامه حقوق کیفری، پاییز و زمستان 1394، سال ششم، شماره 12، ص 32-7.
ابراهیمی، مهرزاد و چاکرزهی، عبدالوهاب (1394)، «ارتباط میان نرخ جرم و جنایت با تورم و بیکاری در ایران»، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شماره پیاپی 10، شماره دوم، پاییز 1394، ص 127-113.
ابوالحسنی رنجبر، احمد؛ دانش فرد، کرم الله و فقیهی، ابوالحسن (1396)، «ارائه الگوی دستورکار خط­مشی­های اصلاح نظام اداری در ایران». نشریه مدیرت دولتی دانشگاه تهران، زمستان 1396، دوره نهم، شماره 4، ص 640-615.
الوانی، سیدمهدی؛ قربانی زاده، وجه الله و اسلام پناه، مهدی (1396)، «اولویت بندی معیارهای تأثیرگذار بر بازدارندگی فساد اداری با اتکا به رهنمودهای اسلامی»، مجله مدیرت دولتی دانشگاه تهران، تابستان 1396، دوره نهم، شماره 2، ص 306-283.
پناهی، حسین و ستار رستمی، همت (1396)، «بررسی رابطه میان رشد اقتصادی و جرم: شواهدی از استان‌های ایران»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 83، سال بیست و پنجم، پاییز 1396، ص 263-239.
پورصادق، ناصر، محمودجانلو، فریده (1391)، «رابطه عدالت سازمانی و طفره روی سازمانی کارکنان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
تقی زاده، هوشنگ و سلطانی فسقندیس، غلامرضا (الف 1396)، «اولویت بندی ابعاد عدالت سازمانی از منظر اثرگذاری بر کاهش فساد اداری با رویکرد کوک و سیفرد»، مجله مطالعات جامعه‌شناسی، زمستان 1396، شماره 37، ص 55-43.
تقی‌زاده، هوشنگ و سلطانی فسقندیس، غلامرضا (ب1396)، «بررسی نقش احساس عدالت سازمانی در گرایش افراد به فساد در سازمان». مجله مدیریت فرهنگ سازمانی، پاییز 1396، سال پانزدهم، شماره 3، ص 550-529.
جعفریان، حسین و دعاگویان، داود (1396)، «بررسی تأثیر رضایت شغلی بر تعهد سازمانی کارکنان پلیس امنیت اخلاقی»، فصلنامه پژوهش­های اطلاعاتی و جنایی، تابستان 1396، سال دوازدهم، شماره 2، ص 48-29.
جمشیدی، علیرضا (1390)، سیاست جنایی مشارکتی، چاپ اول، تهران: میزان.
حسینی، س. ح.، حضرتی، م (۱۳۹۲)، «شناسایی و تبیین عوامل تاثیرگذار در بروز رفتارهای ضد شهروندی سازمانی» فصلنامه توسعه سازمانی پلیس، ۱۰ (۴۴)، ص  ۶۵-۴۷.
دارابی، شهرداد (1395)، پیشگیری از جرم در مدل مردم سالار سیاست جنایی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
درخشان، رستم؛ نجف بیگی، رضا؛ دانشفرد، کرم‌الله و پیله‌وری، نازنین (1396)، «آسیب‌شناسی مولفه­های حکمرانی خوب (پاسخگویی و عدالت و انصاف) در سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی»، پژوهش‌های اخلاقی، زمستان 1396، شماره 30، ص 104-89.
رضایی، لیلا و محمودی، میترا (1396)، «ارائه مدلی برای تبیین رفتار شهروندی سازمانی بر اساس رضایت شغلی و عدالت سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان». فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال هشتم، تابستان 96 شماره 30، ص 272-253.
رضائیان، علی (۱۳۸۹)، انتظار عدالت و عدالت در سازمان، (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته). تهران: انتشارات سمت.
صبوری، نیما (5/12/1396)، «صعود رتبه ایران در فساد زدایی». تاریخ استخراج: 1/9/1397، وبسایت روزنامه دنیای اقتصاد. برگرفته از https://donya-e-eqtesad.com/
صلاحی، جاوید (1393)، کلیات جرم‌شناسی و تئوری­های جدید. چاپ اول، تهران: مجد.
فرخ، مجتبی و مسلمانی نوش‌آبادی، غلامحسین (1396)، «بررسی تأثیر عدالت سازمانی بر تعهد سازمانی از طریق نقش میانجی آوا و سکوت سازمانی در بانک­های تجاری»، مجله پژوهش­های مدیریت در ایران، زمستان 1396، دوره بیست و یکم، شماره 4، ص 99-73.
قنبری، سیروس و حجازی، نفیسه (۱۳۹۲)، «رابطه عدالت سازمانی ادراک شده با رضایت شغلی و تعهد سازمانی دبیران مدارس متوسطه دولتی شهر همدان»، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، دوره پنجم، شماره 16، ص 27-9.
قنبری، سیروس و محمدی، محمد فائق (1396)، «ارزیابی نقش اخلاق حرفه­ای و امنیت روانی بر ارتباط بین عدالت و آوای سازمانی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوازدهم، شماره 2، تابستان 1396، ص 57-47.
محمدنسل، غلامرضا (1395)، جرم‌شناسی عمومی، چاپ اول، تهران: انتشارات دادگستر.
ملک محمدی، حمیدرضا و حقشناس، محمدجواد (1392)، «سیاستگذاری مبارزه با فساد اداری در جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگوی مطلوب: مطالعه تطبیقی ترکیه و پاکستان». فصلنامه سیاست، بهار 1392، شماره 25، ص 154-137.
ناعمه، حسن (1390)، «شفافیت و مبارزه با فساد در انعقاد قراردادهای اداری ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، بهار 1390، ویژه‌نامه شماره 4، ص 36-9.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین (1387)، جزوه مختصر جرم شناسی (خلاصه مباحث جرم شناسی)، گردآوری شده توسط مجتبی جعفری.
نظری، نسیم، ریاحی، لیلا و بیگلریان، اکبر (۱۳۹۶)، «همبستگی سکوت سازمانی و مدیریت دانش در بیمارستان فیروزگر تهران». مدیریت ارتقای سلامت، دوره 4، شماره 3، ص 50-43.
نواف، مهدی؛ پورزارع، هدی و باقری، مژگان (1396)، «بررسی تأثیر عدالت سازمانی بر سلامت روانی کارکنان از طریق بخشودگی میان فردی (مورد مطالعه: شرکت نورد و لوله اهواز)»، پژوهش‌نامه مدیریت تحول، بهار و تابستان 1396، شماره 17، ص 134-115.
نوغانی دخت بهمنی، محسن و میرمحمد تبار، سید احمد (1394)، «بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر جرم (فراتحلیلی از تحقیقات انجام شده در ایران)»، مجله پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شماره پیاپی 11، شماره سوم، زمستان 1394، ص 102-85.
نیازپور، امیرحسن (1394)، «پیشگیری از فساد اداری – مالی در پرتو آیین نامه پیشگیری و مقابله نظام‌مند و پایدار با مفاسد اقتصادی در قوه مجریه 1392»، فصلنامه راهبرد، سال 24، شماره 76، پاییز 1394، ص 78-61.
نیک‌پور، امین (1395 الف)، «بررسی تأثیر ابعاد نظارت سازمانی با رویکرد اسلامی بر فساد اداری در سازمانهای دولتی ایران از دیدگاه کارکنان»، مجله مدیریت در دانشگاه اسلامی، بهار و تابستان 1395، سال پنجم، شماره 1، ص 126-107.
نیک‌پور، امین (1395 ب)، «ارائه الگوی نظارت عمومی به منظور پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان­های دولتی ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 23، شماره 87، پاییز 1395، ص 231-201.
هدایتی، سید پوریا، فرجی، پوریا، محبتی، فاطمه، حامدی، سودابه و عمادی، وحیده (۱۳۹۰)، «رابطه عدالت سازمانی و بهره‌وری کارکنان بیمارستان‌های شهرستان زابل در سال ۱۳۸۹»، مجله اخلاق پزشکی، دوره 5، شماره ۱۷، ص ۱۱۸-۱۰۵.
Blader, S. L., & Tyler, T. R. (2013), How Can Theories of Organizational Justice Explain the Efl’ects of Fairness? Handbook of organizational justice, 329.
Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001), "The role of justice in organizations: A meta-analysis". Organizational behavior and human decision processes, 86(2), 278-321.
Cropanzano, R. and Folger, R. (1991), "Procedural justice and work motivation in steers", R. M. And Porter, L. W. (Eds.) Motivation and Work Behavior, 5th Edition, pp 131-143.
Ertimi, B. E. and M. A. Saeh (2013), "The Impact of Corruption on Some Aspects of the Economy", International Journal of Economics and Finance, Vol. 5, No. 8.
Greenberg, J., & Colquitt, J. A. (Eds.). (2013), Handbook of organizational justice. Psychology Press.
Hossai zadeh A, Naserei H. (2007), "Organizational Justice". Tadbir. 18(190): 18-23. [Persian]
Langevin, P., & Mendoza, C. (2014), "The impact of results control on affective organizational commitment: the mediating effects of perceived procedural justice". Comptabilité-Contrôle-Audit, 20(1), 13-42.
Li, A., & Cropanzano, R. (2009), "Fairness at the group level: Justice Climate and intraunit justice climate". Journal of management, 35(3), 564-599.
Liu, Y., Huang, Y., Luo, Y., Zhao, Y. (2012), "How does justice matter in achieving buyer–supplier relationship performance?" Journal of Operations Management 30, 355–367.
Podsakoff NP, Whiting SW, Podsakoff PM, Mishra P. (2011), "Effects of organizational citizenship behaviors on selection decisions in employment interviews". J Appl Psychol; 96(2): 310-326.
Till, R. E. (2008), A policy capturing investigation of the effects of organizational justice dimensions on pay satisfaction. University of Massachusetts Amherst.