نقش ضابطان دادگستری و سایر شهروندان در مواجهه با جرائم مشهود مطالعه تطبیقی با آیین دادرسی کیفری انگلیس و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه گیلان

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه گیلان

چکیده

نحوة مواجهه با جرائم مشهود و پیامد­های حقوقی آن یکی از معضلات پیش­روی دستگاه پلیس به­عنوان ضابط قضایی است. بی­تردید در صحنة جرم همیشه تشخیص مصادیق جرمِ ­مشهود خیلی آسان نیست و دشوارتر، نحوه و نوع واکنش متناسب نسبت به این­گونه جرائم در مواقعی است که جرم درحقیقت مشهود نیست اما قانون­گذار آن را در شرایطی مشهود به­شمار می­آورد. گرچه تشخیص این شرایط ظاهراً برعهدة پلیس است، اما چنانچه پلیس در تشخیص جرم مشهود و نحوۀ واکنش نسبت به آن مرتکب خطا شود، چالش­های حقوقی نمایان می­شود. از سوی دیگر، وفق تبصره1 ماده 45 آیین دادرسی­کیفری، در جرائم مشهودی که دارای شرایط ویژه باشند، قانون­گذار به شهروندان عادی این اختیار را اعطا نموده که به‌نوعی نقش ضابط قضایی را ایفا نمایند، ازاین­رو نارسایی فوق به خطای شهروندان در مواجهه با جرائم مشهود و همچنین قلمرو اقدامات آنها نیز سرایت می­کند. در این نوشتار به تبیین قواعد مربوطه از حیث معنا و مفهوم جرائم مشهود و اقداماتی که چه از جانب پلیس و چه از سوی شهروندان در این زمینه باید انجام شود و قلمرو مجاز دخالت آنها، پرداخته­ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Judicial Officers and other Citizens in Dealing with Evident Crimes

نویسندگان [English]

  • Kourosh Azimi 1
  • Mohammad Reza Nazari nezhad 2
1 M. A in Criminal Law and Criminology, University of Guilan
2 Assistant Prof in Criminal Law and Criminology, University of Guilan
چکیده [English]

How to deal with evident crimes and their legal consequences is one of the problems which facing the judicial officers. Undoubtedly in the crime scene، the evident crime is not always easy to identify, and the appropriate response is more difficult, when the legislature considers it as evident crime while these offenses are not really evident. Although diagnosis these conditions apparently is the responsibility of the police but if the police make a false recognition and accordingly respond to an evident crime, the legal challenges arise. On the other hand, according to note 1 of article 45 of the code of criminal procedure, in evident crimes that have special conditions, the legislature is given authority to ordinary citizens that play the role of judicial officer in some way. Hence, the above challenges are transferred to the mistakes of citizens in the face of evident crimes as well as the scope of their actions. In this article, we have explained the relevant rules in terms of the meaning and concept of evident crimes and the actions that must be taken by both the police and the citizens in this regard, and the authorized territory of their intervention

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evident crimes. Judicial powers. Role of citizens. Misdiagnosis
اسپنسر. (جی . آر) جان راسن (1384)، آیین دادرسی کیفری در انگلستان، ترجمه محمد رضا گودرزی بروجردی و لیلا مقدادی، چاپ اول،  انتشارات جنگل.
الیوت، کاترین و کاترین ورنون (1382)، نظام حقوقی فرانسه، ترجمه صفر بیگ‌زاده، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
بوریکان، ژان و آن ماری سیمون (1389)، آیین دادرسی کیفری، ترجمه عباس تدین، چاپ اول،  انتشارات خرسندی.
تدین، عباس (1395)، تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری،  چاپ سوم، بنیاد حقوقی میزان.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1388)، ترمینولوژی حقوقی، چاپ بیستم، انتشارات گنج دانش.
خالقی، علی (1396)، آیین دادرسی کیفری،  جلد اول، شهر دانش.
خانلری المشیری، محمد (1391)، جرائم مشهود و غیرمشهود در حقوق کیفری ایران، چاپ اول، انتشارات فکرسازان.
شاکری. ابوالحسن و مسعود قاسمی (1395)، «پاسخ به مشهود جرم در ایران جنایی سیاست با نگاهی به حقوق انگلستان»، فصلنامه دانش انتظامی، سال هجدهم، شماره 1، پیاپی 70، ص 102-83.
فلچر، جرج پی (1394)، مفاهیم بنیادین حقوق کیفری، ترجمه سید مهدی سیدزاده ثانی، چاپ چهارم،  انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
فرکمان، آنکه و توماس وگریش (1382)، دادگستری در آلمان،  ترجمه محمد صادری توحید خانه و حمید بهره‌مند بگ نظر – سمت.
کاظمی، سید علی و دیگران (1397)، مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات مربوط به ضابطان دادگستری و نظامی، معاونت حقوقی قوه قضاییه، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
کوشکی، غلامحسن و سحر سهیل مقدم (1395)، «مطالعه تطبیقی حقوق شخص تحت نظر در نظام دارسی کیفری ایران و آمریکا»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 94، صفحه 193 الی 227
گلدوست جویباری، رجب (1398)، آیین دادرسی کیفری، چاپ دوازدهم، انتشارات جنگل.
لارگیه، ژان (1378)، آیین دادرسی کیفری فرانسه، ترجمه حسن کاشفی اسماعیل‌زاده، کتابخانه گنج دانش.
محسنی، مرتضی (1375)، دوره حقوق جزای عمومی. پدیده جنایی، کتابخانه گنج دانش.
مهرا. نسرین و بهزاد جهانی (1395)، «دستگیری شهروندی در حقوق ایران و انگلستان»، پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 14، ص 58-35.
ویلیام نیوبور، دیوید (1389)، نظام عدالت کیفری و ساختار محاکم در آمریکا، ترجمۀ حمیدرضا قراگزلو، چاپ اول، انتشارات مجد.
Carlton Bailey (2015), criminal procedure model problems and outstanding answers.
Peter Hungerford (2004), criminal litigation and sentencing - sixth edition.
Walter P. Signorelli  (2011), criminal law, procedure and Evidence, 2011 by Taylor & Francis group, LLC
The International covenant on civil and political rights, the right to liberty and security of the person: field of applicability of the legal protection