نظام حقوق کیفری ایران در عصر مغول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

نظام حقوق کیفری، به منزله مجموعة روش­های کیفری مقابله جامعه با پدیده جرم؛ متأثر از نظام سیاسی، باورها، عقاید، دین و اخلاق  حاکم بر جوامع است. به دنبال سلطه مغول بر ایران، نظام حقوقی این کشور با دگرگونی­هایی رو به رو شد. نظام برگرفته از احکام شریعت اسلامی و فقه متزلزل شد و احکام و قوانین  جدیدی وضع گردید. مغولان برای نظم بخشیدن به جامعه به ترتیب اولویت، از یاسای چنگیزی و سپس یرلیغ غازانی و تزوک تیموری بهره می گرفتند. در این دوران، مبانی جرم انگاری بیشتر برگرفته از باورهای خرافی مغولان بوده است. از نظر دسته بندی جرایم، با اغماض می توان جرایم را به جرایم علیه اموال و مالکیت، جرایم علیه اشخاص،‌ جرایم علیه امنیت و اخلاق عمومی و جرایم نظامی تقسیم کرد. دادگاه های مغولان به سه دسته تقسیم می­شده است و ادله اثبات کننده دعاوی اقرار و شهادت شهود بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iranian Criminal Law System in Moguls Era

نویسنده [English]

  • marjan negahi
Assistant Professor, Payame Noor University
چکیده [English]

The criminal legal system as a set of the society criminal methods for coping with crime is influenced by the political system, beliefs, religion and moral rule governed in the society. The Iranian legal system totally was changed, subsequently to the domination of Moguls over this country. The system derived from the Islamic Sharia rules and jurisprudence became shaken and new rules and regulations were introduced. In order of priority, Moguls used Yasa of Genghis, Yarligh of Gazan and Tuzuk-i-Taimuri for regulation of the society. With waiver, we can divide the crimes into crime against property, crime against person, crime against security of state, crime against public decency and moral and military crime. The fundamentals of criminalization were mostly based on the Moguls superstitious beliefs. The courts were divided into three categories. Confession and testimony of witnesses formed the rules of evidence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal system
  • Yasa of Genghis
  • Yarligh of Gazan
  • Tuzuk-i-Taimuri
  • Crimes and punishments
آیتی، ‌عبدالحمید (1346)، ‌تحریر تاریخ وصاف، ‌تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
اشپولر، برتولد (1374)، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اشپولر، برتولد (1351)، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اقبال آشتیانی، عباس (1365)، تاریخ مغول، چاپ ششم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
امین، سید حسن (1382)، تاریخ حقوق ایران، تهران: انتشارات دایره المعارف ایران شناسی.
ایمانی، عباس (1386)، فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، چاپ دوم، تهران: انتشارات نامه هستی.
بیانی، شیرین (1370)، دین و دولت در ایران عهد مغول، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
بناکتی، داود بن ابی‌الفضل (1378) تاریخ بناکتی، به کوشش جعفر شعار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
بارکهاوزن، یواخیم (1346)، امپراتوری زرد چنگیزخان و فرزندانش، چاپ داورپناه.
پازوکی، رضا (1316)، تاریخ ایران از مغول تا افشار، ‌تهران: شرکت مطبوعات.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغتنامه، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
راوندی، مرتضی (1364)، تاریخ اجتماعی ایران، ج اول، چاپ اول، نشر مولف.
رشیدوو، پی- نن (1368)، سقوط بغداد و حکمروایی مغولان در عراق، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس.
حسینی تربتی، ابوطالب (1342)، تزوکات تیموری، کتاب الکترونیکی، اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه­ای قایمیه اصفهان.
جوینی، عطاملک (1375)، تاریخ جهانگشای جوینی، ج اول، چاپ اول، انتشارات دنیای کتاب.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1390)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
خیراندیش، ع (1390)، «تحول مرحله ترخانی در انتقال  از تورانی به ایران عصر مغول»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، سال اول ، شماره ۲،  ص 49-39.
صالح، علی پاشا (1383)، سرگذشت قانون، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صفاری، علی (1392)، کیفر شناسی، چاپ بیست و هفتم، تهران: انتشارات جنگل.
لمب، هارولد (1362)، چنگیزخان، ترجمه رشید یاسمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
مصاحب، غلامحسین (بی­تا)، دایره المعارف فارسی، جلد سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
معدن کن، ‌فاطمه (1375)، به یاسا رسیدگان، تهران: ‌نشر دانشگاهی.
مرتضوی، منوچهر (1358)، مسایل عصر ایلخانان، تبریز: انتشارات موسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
نجفی توانا، علی و مصطفی­زاده، فهیم (1392)، «جرم انگاری در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۸ بهار و تابستان، ص 170-149.