اثر اقرار ناتمام در امور کیفری؛ از تعزیر تا تطهیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آیت‌الله حائری میبد

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

در برخی جرایم، اقرار به عمل آمده از ناحیه‌ متهم، صرف نظر از دارا بودن شرایط صحت و نیز صراحت در مضمون، از نظر تعداد به حد نصاب قانونی برای اثبات جرم مورد نظر نمی‌رسد. چنین اقراری، به «اقـرار ناتمـام»، نامبردار است. انگاره‌ی مشهور این گونه اقرار را به سبب ‌»حرمت اقرار به معصیت»، «حصول علم اجمالی به وقوع حرام» و نیز «اشاعه‌ی فحشاء»، مستوجب تعزیر دانسته‌اند. رویکرد قانون مجازات اسلامی همین است. نگرشی دیگر با رد این ادله و استناد به «روایات» و «اصل برائت» و «قاعده ی درء»، به تعزیر این‌گونه اقرار رای نمی‌دهد. دیدگاه دیگر، اختیار را  به حاکم می‌دهد تا فقط در جایی که انگیزه­ی مجرمانه‌ی اقرار کننده برای وی احراز شود، اعمال مجازات کند و اما در سایر مواردِ اقرار ناتمام، چه در آن جایی که اقرار کننده، قصـد و انگیزه‌ی صحیح مانند تطهیر خود و توبه داشته باشد و چه انگیزه‌ی وی برای قاضی، معلـوم نشود، تعزیر را روا و جایز نمی‌داند. با بررسی ادله‌‌ی نگرش‌ها، دیدگاه تخییر حاکم با لحاظ کردن انگیزه‎‌ی اقرار کننده، جامع همه نظریه‌ها دانسته شد و از همین رو از قوتی پذیرفتنی برخوردارگشت. قانون مجازات اسلامی در این زمینه نیاز به بازبینی و اصلاح دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Incomplete Confession in Criminal Affairs, from Ta'zir (punishment) to Purgation

نویسندگان [English]

  • Ardavan Arzhang 1
  • Mohammad Reza Hamidi 2
چکیده [English]

In some crimes, confession from delinquent is not adequate to prove the crime despite authenticity and precision in the content. Such confession is known as incomplete confession. The famous Paradigm consider this confession as Ta’zire (punishment) due to three reasons containing: prohibition of sin confession, gaining limited knowledge of taboos and spread of prostitution. The same approach is confirmed by Islamic Criminal Law. There exist another point of view which rejects this kind of confession by inspiring (by referring to) three important factors containing: narrations, innocence principle and Da’re principle. The other point of view gives the authority to the governor so that the governor would be able to apply the punishment whenever criminal motivation of the confessor is determined to him. But in other cases of incomplete confession, the governor does not consider Ta’zir permissible whether the confessor intends to purge or his motivation is not clear to the governor .By inspecting the points of views and their reasons, the governor’s point of view by consideration of the confessor’s motivation is considered to be the most comprehensive beyond all the theories. Thus, it gained a considerable potential. The Islamic Criminal Law needs to be inspected and revised around this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Incomplete confession
  • Doon- al- Arba’ confession
  • Da’re
  • innocence principle
  • Ta’zir (punishment)
  • Purgation
  • Motivation

مراجع

منابع فارسی:
آخوندی، م. 1384. آیین دادرسی کیفری. جلد4، چاپ اول، مجمع علمی و فرهنگی مجد. (کتاب)
بازگیر، ی. 1382. قانون مجازات اسلامی در آئینه آراء دیوانعالی کشور. چاپ دوم، نشر بازگیر. (کتاب)
حسینی، م. 1385. قانون مجازات اسلامی در رویه‏ی‏قضایی. چاپ دوم، مجمع علمی و فرهنگی مجد. (کتاب)
عینی نجف­آبادی، م. و حبیب­زاده، م. 1376. موجبات اجرای تعزیر از نظر فقهی و حقوق کیفری ایران. فصلنامه مدرس، 5(1): ص 94-75. (مقاله)
فیاض، م. 1426ه‍ ق. رساله توضیح المسائل. چاپ اول، انتشارات مجلسى. (کتاب)
محقق داماد، م. 1406ه‍ ق. قواعد فقه. جلد4، چاپ دوازدهم، مرکز نشر علوم اسلامى. (کتاب)
مکارم شیرازی، ن. 1427ه‍ ق. دائرة المعارف فقه مقارن. جلد3، چاپ اول، انتشارات مدرسه امام على (ع). (کتاب)
ـــــــــــــ.  1425ه‍ ق. تعزیر و گستره آن، چاپ اول، انتشارات مدرسة  إمام علی (ع). (کتاب)
منتظرى، ح. 1409ه‍ ق. مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمة محمود صلواتى، جلد3، چاپ اول، مؤسسه کیهان. (کتاب)
منابع عربی:
قرآن کریم
ابن فارس، ا. 1404. معجم مقائیس اللغة. جلد5، چاپ اول، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. (کتاب)
اردبیلى، ا. 1403. مجمع الفائدة و البرهان. جلد13، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى. (کتاب)
بهجت گیلانی، م. 1426. جامع المسائل. جلد 5، چاپ دوم، دفتر آیت­الله بهجت. (کتاب)
حرّ عاملى، م. 1409. وسائل الشیعة. جلد23 و 28، چاپ اول، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. (کتاب)
حلّى، (ابن ادریس). م. 1410. السرائر ، جلد3، چاپ دوم، انتشارات اسلامى. (کتاب)
حلّى، (محقق). ج. 1408. شرائع الإسلام. جلد4، چاپ دوم، مؤسسه اسماعیلیان. (کتاب)
حیدرى، ع. 1412. اصول الاستنباط. چاپ اول، شوراى مدیریت حوزه علمیه قم. (کتاب)
سبزوارى، ع. 1413. مهذّب الأحکام. جلد27، چاپ چهارم، مؤسسه المنار. (کتاب)
شهید ثانی، ز. 1410. اللمعة الدمشقیة. چاپ اول، دار التراث - الدار الإسلامیة. (کتاب)
ـــــــ . 1410. الروضة البهیة. ج6 و9، چاپ اول، داورى. (کتاب)
ـــــــ . 1413. مسالک الأفهام. جلد14، چاپ اول، مؤسسة المعارف الإسلامیة. (کتاب)
طایی، ی. 1423. التعزیر فی الفقه الاسلامی. چاپ اول، بوستان کتاب قم. (کتاب)
طباطبایى، ع. 1418. ریاض المسائل. جلد16، چاپ اول، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. (کتاب)
عاملى، (شهید اول)، م. 1414. غایة المراد. چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى. (کتاب)
فاضل لنکرانى، م. بی‌تا. جامع المسائل. جلد2، چاپ یازدهم، انتشارات امیر قلم. (کتاب)
ــــ . 1422. تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة (الحدود). چاپ اول، مرکز فقهى ائمه اطهار(ع). (کتاب)
فاضل‏هندى، م. 1416. کشف‏اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. جلد10، چاپ اول، انتشارات اسلامى. (کتاب)
فراهیدى، خ. 1410. کتاب العین. جلد5، چاپ دوم، نشر هجرت. (کتاب)
فیض کاشانى، م. بی‌تا. مفاتیح الشرائع. جلد2، چاپ اول، انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى. (کتاب)
کلینى، ابوجعفر، م. 1407. الکافی. جلد7، چاپ چهارم، دارالکتب الإسلامیة. (کتاب)
مراغه‌اى، ع. 1417. العناوین الفقهیة. جلد2، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى. (کتاب)
مکارم شیرازی، ن. 1418. أنوار الفقاهة. (کتاب الحدود و التعزیرات). چاپ اول، انتشارات مدرسة الإمام علی(ع). (کتاب)
مؤمن قمی، م. 1422. مبانی تحریرالوسیلة: کتاب الحدود. چاپ اول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى. (کتاب)
منتظرى، ح. بی‌تا. کتاب الحدود. چاپ اول، انتشارات دار الفکر. (کتاب)
موسوی اردبیلى، ع. 1427. فقه الحدود و التعزیرات. جلد1، چاپ دوم، مؤسسة النشر لجامعة المفید. (کتاب)
موسوی‌بجنوردى، ح. 1419. القواعد الفقهیة. جلد3، چاپ اول، نشر الهادی. (کتاب)
موسوی‌گلپایگانى، م. 1409. مجمع المسائل. جلد3، چاپ دوم، دارالقرآن الکریم. (کتاب)
ـــــــــ . 1412. الدر المنضود فی أحکام الحدود. جلد1، چاپ اول، دارالقرآن الکریم. (کتاب)
موسوی‌خمینى، ر. بی‌تا. تحریر الوسیلة. جلد2، چاپ اول، مؤسسه مطبوعات دار العلم. (کتاب)
موسوی‌خویى، ا. 1422. مبانی تکملة المنهاج (در موسوعه). جلد41، چاپ اول، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. (کتاب)
نجفى، م. 1404. جواهر الکلام. جلد41، چاپ هفتم، دار إحیاء التراث. (کتاب)
وجدانى فخر، ق. 1426. الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة. جلد16، چاپ دوم، انتشارات سماء. (کتاب)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار