محدودیت های دفاع مشروع در برابر پلیس در حقوق ایران «با نگاهی به نظام حقوقی فرانسه»

نویسندگان

چکیده

نهاد دفاع مشروع از دیرباز وارد قوانین کیفری کشورهای مختلف جهان شده است. اما در فرض دفاع در برابر پلیس، با توجه به این که وظایف و اختیارات آنها در بسیاری از موارد در تعارض با حقوق و آزادی های اشخاص قرار می گیرد اتفاق نظر وجود ندارد و نظریه های گوناگونی ارایه شده است. برخی از حقوقدانان نظریه اطاعت مطلق، بعضی دیگر مقاومت مطلق و عده ای نیز دیدگاه بینابین را اتخاذ نموده اند. مطابق قانون مجازات اسلامی چنانچه مامورین مذکور از حدود وظایف خود خارج شده و تعرضی غیر قانونی برحقوق اشخاص وارد آورند؛ شایسته حمایت قانونی نبوده و با وجود شرایطی دیگر، طرف مقابل حق دفاع خواهد داشت. لذا ضابطه و معیار تفکیک دو عنوان دفاع مشروع و تمرد از یکدیگر، خروج یا عدم خروج مامور از حدود وظایف خود می باشد. اما قانونگذار ایران با محدود نمودن موضوعات قابل دفاع در برابر نیروهای انتظامی، به این نحو که مقاومت در برابر تعرضات غیرقانونی آنها در «آزادی تن» و « ضرب» را نپذیرفته، دیدگاه مختلط را برگزیده است. به نظر می رسد این موضع منطقی نبوده و نیازمند بازنگری است. در حقوق فرانسه نیز چنین محدودیتی وجود ندارد و راهکارهای دیگری برای محدود کردن دفاع پیش بینی شده است. این پژوهش سعی برآن دارد تا از منظر قوانین دو کشور ایران و فرانسه، رویه قضایی و دیدگاه اندیشمندان، امکان یا عدم امکان، شرایط و محدودیت های دفاع در برابر پلیس را بررسی نماید تا هم یاریگر مسئولین و دست اندرکاران این حوزه باشد و هم با تحلیل انتقادی این مواضع، راهنمای قانونگذار در جهت رفع نواقص و خلاهای احتمالی در آینده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Limits of Legitimate Defense against Police in Iranian Criminal Law (With a Look at French Legal System)

نویسندگان [English]

  • Hossein Mirmohammad Sadeghi
  • Behzad Jahani
چکیده [English]

The legitimate defense has been entered the criminal laws of different countries of the world since long ago. However, in a supposed defense against police that in several cases duties and authorities are in conflict with rights and freedom of the individuals; no consensus exists in this regard and various theories have been put forward. Some scientists have accepted absolute obedience theory, others absolute resistance and many accepted intermediate theory. According to the Islamic Penal Code, if they are officers outside scope of their duties, not worthy of legal protection and with the other circumstances, other party will have right to defend. So criterion separate self-defense and rebellion from each other and it is exit or non-exit of officers from their duties. But Iranian legislator accepted the intermediate theory by limiting the defendable issues against police, in this way that doesn’t accept the resistance against ‘body freedom’ and ‘assault’. It appears this is not a logical position and requires a review. Such a limitation does not exist in French law, and other mechanisms anticipated limiting the defense. This study tried to view the rules of Iran and France, Judicial procedure and doctrine, to assess the conditions and of limitations of defense against police to help the authorities in this field and with critically analyzing these positions, contributing to the legislature to eliminate possible defects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legitimate defense
  • Police
  • citizenship rights
  • rebellion. Public order