اکراه و ضرورت در حقوق کیفری (مطالعه تطبیقی)

نویسنده

چکیده

بررسی اکراه و ضرورت در حقوق داخلی کشورهای مختلف بیانگر آن است که در برخی از کشورها از جمله فرانسه، ضرورت از اسباب ‌اباحه و اکراه از علل رافع مسئولیت کیفری است. فارق این دو دفاع نیز آن است که واکنش شخص در معرض خطر، در دفاع ضرورت، متضمن منفعت برتر و شرّ کمتر است، در حالی که در اکراه این شرط لازم نیست. در برخی دیگر از نظام‌های حقوقی، از جمله اغلب ایالات امریکا، به تبعیت از قانون جزای نمونه این کشور، اکراه و ضرورت، در صورتی که متضمن رعایت مصلحت برتر و شر کمتر باشند، از اسباب اباحه قلمداد می‌شود. در غیر این صورت، اکراه از علل رافع مسئولیت کیفری است، اما ضرورت فاقد شرایط، از اسباب تخفیف مجازات است. حقوق کیفری آلمان دارای جامع‌ترین قوانین است. در حقوق کیفری این کشور، اکراه و ضرورت تفاوتی با یکدیگر نداشته و در صورت تحقق منفعت برتر، از اسباب ‌اباحه و در غیراین صورت از علل رافع مسئولیت کیفری محسوب می‌شوند. بررسی قوانین جزایی ایران از ابتدا تاکنون، بیانگر آن است که قانونگذار ایران، تحت هیچ شرایطی واکنش شخص مضطر و مکره را از اسباب اباحه ندانسته است، بلکه مصداق جرم قلمداد نموده است، اما لحاظ مبانی جرم‌انگاری و نیز مبانی اسباب ‌اباحه مقتضی آن است که اعمال دارای مصلحت برتر و شر کمتر، نه مصداق جرم، بلکه از اسباب ‌اباحه پنداشته شود، که این موضوع به رغم عدم پیش‌بینی قانونگذار، می‌تواند توسط رویة قضایی به رسمیت شناخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Duress and Necessity in Criminal Law (A Comparative Study)

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Nazarenezad
چکیده [English]

In reviewing the criminal justice systems of many countries one can easily see the difference between the duress and necessity. For example in France, duress is used as an excuse whereas necessity is used as form of justification.

The difference between these two forms of defense is the reaction of endangered individual .In order for an individual to use necessity as form of justification, it is important that the reaction of endangered individual must supersede the outcome of present danger, however this is not required in person with duress. In other words the least of two evils must be considered.

In other countries like United States a model penal code is used. In this law, necessity and duress are used as part of justification, if the reaction of endangered person is more beneficial to the situation but in absence of the above requirement in necessity will result in less punishment. It is important to notice that the most advanced form of justice system in this regard is Germany.

In German judicial system there is no difference between the necessity and duress as long as the reaction of endangered individual is proportionate to the threat. In that case it can be used as part of justification; otherwise it is used as an excuse.

In Iranian justice system, the legislative body does not recognize the duress and necessity as part of any forms of justification; rather it is seen as an excuse.

Regarding the basic criminalization and justification, it is necessary that if the reaction of an endangered individual supersedes the outcome of a danger or threat then it must be considered as a justification. This important issue however is not discussed in our judicial system but the courthouses and judges can take this issue into consideration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • necessity
  • Duress
  • justification
  • excuse
  • proportionality
  • precedent