تلاقی اندیشه های جرم شناختی ِ «بازپروری» و «ناتوان سازی» در قانون مجازات اسلامی 92

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

«جرم­شناسیِ حقوق کیفری» به­عنوان یکی از مهیج­ترین حوزه­های مطالعاتیِ علوم جنایی، چند صباحی است مورد توجه برخی از جرم شناسان قرار گرفته است. این جرم شناسان تلاش می­کنند بعد از درکِ میزان اثرگذاری دستاوردهای جرم شناسی در قوانین جزایی، کارآیی آن­ها را بررسی نموده و با آسیب شناسیِ مناسب، پیشنهادهای اصلاح کننده­ای را بیان نمایند. در همین راستا یکی از مهمترین مباحث قابل طرح، بررسی چگونگی بازتابِ اندیشه­های «بازپروری» و «ناتوان سازی» در قانون مجازات اسلامی 92 می­باشد، چرا که به نظر می­رسد «بازپروری» سیاستی متناسب با شخصیت «مجرمین اتفاقی» بوده، حال آنکه «ناتوان سازی» ابزاری مناسب برای حذف و یا دور نگه داشتن «مجرمین مزمن» از سطح جامعه به حساب می­آید. در این میان، پیش بینی نهادهای تفرید قضاییِ جدید همچون «تعویق صدور حکم»، «معافیت قضایی از کیفر» و «توبه» برای مجرمین اتفاقی و تدابیر ناتوان کننده­ای همانند محروم ساختن مجرمین دارای سابقه کیفری موثر از بسیاری از نهادهای فوق، قانون مجازات اسلامی 92 را به فضایی مناسب برای تلاقی اندیشه «بازپروری» و «ناتوان سازی» مبدل کرده است، اندیشه­هایی که در مجموع ابزارهای تحققِ «اصل فردی کردن مجازات» به حساب می­آیند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Confluence of the Criminological Thoughts of "Rehabilitation" and "Incapacitation" in the Islamic Penal Code 1392

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ebrahim Shams Nateri 1
  • Masod Mostafapoor 2
چکیده [English]

"Criminology of Criminal law", as one of most exciting fields of criminal sciences, a period of time is that considered by some criminologists. After this criminologists understand the effect of gains of criminology in criminal law, they try to understand the effectiveness of it and with appropriate pathology express proposals for amendments. In this regard, one of the most important topics discussed is examined to find how a reflection of thoughts of "rehabilitation" and "incapacitation" at the Islamic Penal Code 92. Because of seems "rehabilitation" is a policy commensurate with the character of "occasional offenders", while "incapacitation" is the perfect tool to remove or keep the "chronic offenders" of the community. In the meantime, Forecast of new judicial individualizing institutions such as "delay of conviction issue", "legal exemption from punishment" and "repentance" for occasional offenders, and disabling measures such as depriving Repeated offenders from many of these agencies has become the Islamic Penal Code 92 to good place to confluence of the thoughts of "Rehabilitation" and "Incapacitation", thought that altogether are considered as tools of realization of "Principle of individualizing punishment".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rehabilitation
  • Incapacitation
  • Occasional offender
  • Chronic offender
  • Principle of individualizing punishment
اردبیلی، محمد علی (1392)، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ سی­ام، تهران: نشر میزان.
امینی، علیرضا و آیتی، محمدرضا (1389)، فقه استدلالی (ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه)، ترجمه سید مهدی دادمرزی، چاپ هفدهم، تهران: نشر کتاب طه.
الهام، غلامحسین و برهانی، محسن (1393)، درآمدی بر حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
بابائی، محمدعلی (1390)، جرم شناسی بالینی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
پاک نهاد، امیر (1388)، سیاست جنایی ریسک مدار، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
حاجی ده­آبادی، احمد (1391)، قواعد فقه جزایی، چاپ سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حاجی ده آبادی، محمدعلی (1388)، «اصلاح مجرمان در سیاست جنایی تقنینی ایران»، مجله علمی پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، شماره 3، ص104-83.
خالقی، علی (1393)، نکته­ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ اول، تهران: نشر شهر دانش.
رضوانی، سوادبه (1391)، مدیریت انسان مدار ریسک جرم، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
زراعت، عباس (1392)، حقوق جزای عمومی سه (مجازات­ها و اقدامات تامینی)، چاپ اول، جلد دوم، تهران: انتشارات جاودانه (جنگل).
شکری، رضا و سیروس، قادر (1384)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، چاپ چهارم، تهران: نشر مهاجر.
شمس ناتری، محمد ابراهیم و همکاران (1392)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان، قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در پرتو نظرات شورای نگهبان، تدوین: فهیم مصطفی­زاده.
مگوایر، مایک و همکاران (1389)، دانشنامه جرم شناسی آکسفورد، ترجمه حمید رضا ملک محمدی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
میرمحمد صادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، چاپ دوازدهم، تهران: نشر میزان.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید (1390)، دانشنامه جرم شناسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین (87-1386)، تقریرات درس جرم شناسی، دوره دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، نیم سال نخست سال تحصیلی.
نجفی ابرندآبادی، علی حسین (بی­تا)، «کیفرشناسی نو، جرم شناسی نو، درآمدی بر سیاست جنایی مدیریتی خطرمدار»، مجموعه مقاله­های تازه­های علوم جنایی، نشر میزان، ص717-750.
نیازپور، امیرحسن (1392)، «بررسی جرم شناسانه ماده 38 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، آموزه­های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 7، ص 126-107.
وایت، راب و همکاران (1385)، جرم و جرم شناسی، ترجمة علی سلیمی، چاپ دوم، قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
یزدیان جعفری، جعفر (1391)، «نقدی بر ناتوان سازی گزینشی به عنوان روشی برای پیشگیری کیفری»، مجله حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، سال اول، شماره اول، ص56-39.
Adler, Freda, et al (2010), Criminology, Seventh Edition, McGraw-Hill, New York.
Brown, Stephen, et al (2010), Criminology, explaining crime and its context, Seventh Edition, Anderson Publishing.
Carrabine, Eamonn et al (2009), Criminology, A Sociological Introduction, Second Edition, Routledge, New York.
Chambliss, William et al (2012), Criminology (Connecting Theory, Research & Practice), McGraw-Hill, New York.
Glick, Leonard, et al (2008), Criminology, Second Edition, Pearson Education Inc.
Reid, Sue Titus (2003), Crime and Criminology, Tenth Edition, McGraw-Hill, New York.
Siegel, Larry J (2012), Criminology, Eleventh Edition, Wadsworth Cengage Learning.
_____________, (2011), Criminology, the core, Fourth Edition, Wadsworth Cengage Learning.
_____________, (2010), Criminology, Theories, Patterns, and Typologies, Tenth Edition, Wadsworth Cengage Learning.
Ward, Tony & Maruna, Shadd (2007), Rehabilitation, beyond the risk paradigm, Routledge Taylor & Francis Group, London and New York.
http://www.hoghooghdanan.com/index.php