مبانی فقهی، حقوقی جرم‌انگاری تصدی بیش از یک شغل دولتی در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

جرم تصدی بیش از یک شغل دولتی از جمله جرایم علیه دولت محسوب می­شود. در بررسی مبانی فقهی، حکم و دلیل مستقیمی مبنی بر حرمت آن وجود ندارد، اما با وجود عموم و اطلاق اصل اباحه، با توجه به ضررهای وارده به مردم و خزانه­ی بیت­المال با استناد به قاعده­ی لاضرر می­تواند در زمره­ی جرایم تعزیری بیاید. در حقوق عرفی نیز با لحاظ اصل کمینه مداخله کیفری، با توجه به وقفه در کار خدمات­رسانی عمومی، تعارض منافع، نفوذ ناروا و فساد اداری منجر به دخول در حوزة عدالت کیفری و تقریر یک قانون کیفری پیشگیرانه شده­است. این مداخله­ی کیفری باعث تأمین اهداف اصلی حقوق کیفری در حمایت از آزادی­های اقتصادی و اجتماعی و پیشگیری از فساد اداری و جرایم شدیدتر شده­است. عدم ورود فقهاء و حقوقدانان کیفری در حوزة بایسته­های جرم­انگاری این تحریم و تجریم قانونی آن، باعث خلاء مداقه در معیارهای شکلی و ماهوی آن شده­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Legal and Jurisprudencial Criminalization Basis of the Offense Taking Over a Public Service

نویسندگان [English]

  • Fereydoon Jafari 1
  • Mohsen Abbasi Mogharrab 2
چکیده [English]

The offence of taking more than one governmental job is a crime against the state. In analyzing the jurisprudence basis, there is no direct forbiddance, but in spite of the general rule of EBAHA (permissible), it could be considered criminal, as “Tazir”, because of its harm on public and treasury regarding to the rule of no harm (La- Zarar). Also, in customary criminal law, with respect to the last resort principle (Ultima Ratio), its criminalization is justified based on the negative effects on public services, conflict of interests, corruption and undu influence. This criminal intervention results in protection of social and economic freedoms, preventing corruption, the rights of governmental organization clients, creating recruiting justice and fighting against perpetrators to prevent from major offences. There are some ambiguities on procedural and substantial standards of this offence regarding non intervention of Islamic researches and criminal lawyers on forbidding and criminalization of that

کلیدواژه‌ها [English]

  • public service
  • taking over
  • Criminalization
  • permissible
  • corruption
 
منابع
قرآن کریم.
آزمایش، ع. 1383. مبانی قانونگذاری صحیح. مجله نامه مفید، 46: صص 196-191. (مقاله)
ابوالحمد، ع. 1383. حقوق اداری ایران. چاپ هفتم، نشر توس. (کتاب)
اردبیلی، م.ع. 1380. حقوق جزای عمومی. جلد اول، چاپ دوم، نشر میزان. (کتاب)
افشاری، ا. 1373. بررسی راه­های پیشگیری از فساد مالی ناشی از پورسانت در معاملات توسط مدیران. پایان­نامه کارشناسی­ارشد  دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران. (پایان نامه)
افضلی، ع. 1390. فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه: علل، پیامدها و راه­کارهای برون رفت. مجله حقوقی بین­الملل، 45:  صص 235-264. (مقاله)
اکبری، ح. 1379. مطالعه نظری - عملی کیفر مرگ در حقوق مواد مخدر ایران. مجموعه مقالات همایش بین­المللی علمی - کاربردی جنبه­های سیاست جنایی در قبال مواد مخدر. چاپ اول، انتشارات روزنامه رسمی. (کتاب)
باهری، م. 1389. نگرشی بر حقوق جزای عمومی. چاپ سوم، انتشارات مجد. (کتاب)
بروجردی طباطبایی، ح. 1429. منابع فقه شیعه. ترجمة حسینیان قمی، مهدی و دیگران، جلد 30، چاپ اول، انتشارات فرهنگ سبز. (کتاب)    
بهجت ­فومنی، م.ت. 1428. استفتائات. جلد 4، چاپ اول، ناشر دفتر حضرت آیت­الله بهجت. (کتاب)  
پوربافرانی، ح. 1392. بایدها و نبایدهای جرم­انگاری در حقوق کیفری ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد، 75:  صص 52-25. (مقاله)
جباری، م. 1389. تأملی در ذیل اصل 141 قانون اساسی (بحثی در همزمانی دو شغل استادی ووکالت). فصلنامه حقوق، 40(4): صص 153-139. (مقاله)
جعفری­تبریزی، م.ت. 1419. رسائل فقهی. چاپ اول، ناشر مؤسسه منشورات کرامت. (کتاب)
جمعی از پژوهشگران زیر نظر هاشمی­شاهرودی. 1426. فرهنگ فقه مطابق اهل بیت علیهم­السلام. جلد 14، چاپ اول، ناشر مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی. (کتاب)
حبیب­زاده، م.ج. دیگران. 1384. درآمدی بر برخی محدودیت­های جرم­انگاری (ضرورت ارزیابی منافع و... . مجله نامه حقوقی، 1: صص 26-3. (مقاله)
حسینی، م. 1388. دوگونه کیفر در مقابل دو دسته بزه (باز تعریف حدود و تعزیرات از دیدگاه فلسفه کیفری. فصلنامه حقوق، 39(1):  صص 106-87. (مقاله)
حسینی، م. 1390. رابطة مفهوم شرعی «گناه» و مفهوم حقوقی «جرم» و نسبت «تحریم» و «تجریم»». علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، چاپ چهارم، انتشارات سمت. (کتاب)
حمایت حقوقی. 1392. رویکرد قانونگذار دربرابر متصدیان بیش از یک شغل. روزنامه مورخ 25/6/1392، شماره 2891. (مقاله)
حیدری، ع. 1389. اصول استنباط. ترجمة عباس زراعت و حمید مسجدسرائی، چاپ هشتم، ناشر پیام نوآور. (کتاب)
رحمانیان کوشکی، ع. 1377. منع جمع مشاغل. پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشکده حقوق دانشگاه تهران. (پایان نامه)
رهبر، ف؛ میرزاوند، ف. و زال­پور، غ. 1381. بازشناسی عارضه فساد مالی. جلد دوم، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی. (کتاب)
شمس­ناتری، م.ا. 1390. اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری. علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری) چاپ چهارم، انتشارات سمت. (کتاب)  
شمس­ناتری م.ا و توسلی­زاده، ت. 1390. پیشگیری وضعی از جرایم اقتصادی. فصلنامه حقوق، 41(4): صص 217-199. (مقاله)
شمعی، م. 1392. درآمدی بر جرم­انگاری و جرم­زدایی. چاپ اول، انتشارات جنگل. (کتاب)  
شعرانی، ا. 1419. ترجمة و شرح تبصره المتعلمین فی احکام دین. جلد اول، چاپ پنجم، انتشارات منشورات اسلامیه. (کتاب)
طباطبایی­یزدی، م.ک. 1419. العروه­الوثقی». جلد دوم، چاپ اول، ناشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. (کتاب)
عبدالفتاح، ع. 1381. جرم چیست و معیارهای جرم­انگاری کدام است؟. ترجمة اسماعیل رحیمی­نژاد، مجله قضایی و حقوقی دادگستری، 41: صص 159-135. (مقاله)
غلامی ح. و دیگران. 1393. اصل حداقل بودن حقوق جزا. چاپ اول، نشر میزان. (کتاب)
فتح­آبادی، م.ح. 1383. بررسی عوامل بروز فساد اداری و راهکارهای پیشگیری و کاهش آن. فصلنامه دانش حسابرسی، 22: صص 67-58.  (مقاله)
کاتوزیان، ن. 1382. مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام­های حقوقی ایران. چاپ سی و دوم، انتشارات شرکت سهامی انتشار. (کتاب)  
گسن، ر. 1379. آیا جرم وجود دارد. ترجمة علی حسین نجفی­ابرندآبادی، مجله تحقیقات حقوقی، 29: صص 103-61. (مقاله)
مارتی، م. 1393. نظام­­های بزرگ سیاست جنایی. ترجمة علی حسین نجفی­ابرندآبادی، چاپ دوم، نشر میزان. (کتاب)
محقق­داماد، م. 1392. قواعد فقه. جلد اول، چاپ سی و هشتم، مرکز نشر علوم اسلامی. (کتاب)
محمدی، ا. 1388. مبانی استنباط حقوق اسلامی. چاپ سی و دوم، انتشارات دانشگاه تهران. (کتاب)
محمودی جانکی، ف. 1381. مبانی، اصول و شیوه‌های جرم­انگاری. رساله دکتری حقوق جزا و جرم­شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه تهران. (رساله دکتری)
مرکز تحقیقات و برنامه­ریزی دیوان محاسبات کشور 1388. آشنایی با قوانین و مقررات. چاپ اول، انتشارات مرکز تحقیقات و برنامه­ریزی دیوان محاسبات کشور. (کتاب)  
مکی­العاملی، م. 1383. لُمعه­دمشقیه. ترجمة علی ­شیروانی، جلد دوم، چاپ بیست­وسوم، انتشارات دارالفکر. (کتاب)
منتظری نجف­آبادی، ح.ع. بی­تا. استفتائات مسائل ضمان، چاپ اول، بی­جا. (کتاب)
منتظری نجف­آبادی، ح.ع. 1409. مبانی فقهی حکومت اسلامی. جلد چهارم، چاپ اول، ناشر مؤسسه کیهان. (کتاب)   
موسوی خمینی، ر. 1422. استفتاءات. جلد سوم، چاپ پنجم، ناشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. (کتاب)  
موسوی خمینی، ر. 1424. توضیح المسائل (محشی). جلد دوم، چاپ هشتم، ناشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. (کتاب)
موسوی­خمینی، ر. بی­تا. تحریر الوسیله. جلد دوم، چاپ اول، مؤسسه مطبوعاتی دارالعلم. (کتاب)
موسوی­خمینی، ر. بی تا، الرسائل. چاپ اول، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. (کتاب)
میرزای ­قمی، ا. 1413. جامع الشتات فی اجوبه السؤالات. جلد اول، چاپ اول، نشر مؤسسه کیهان. (کتاب)  
موسی‌زاده، ر. 1392. حقوق اداری (1-2) کلیات و ایران. چاپ پانزدهم، نشر میزان. (کتاب)
میرمحمدصادقی، ح. 1384. حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اموال و مالکیت. چاپ دوازدهم، نشر میزان. (کتاب)
نجفی، م.ح. بی­تا. جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. جلد 43، چاپ هفتم، ناشر داراِحیاءِ التراث االعربی. (کتاب)
نجفی ابرندآبادی، ع.ح. 1390. دانشنامه جرم­شناسی. چاپ دوم، انتشارات گنج دانش. (کتاب)
نصیری، م. 1382. ملاحظاتی در باب قانونگذاری. مجله مجلس و پژوهش (ویژه­نامه عدالت و حقوق)، 38: صص 85-67. (مقاله)
نوبهار، ر. 1387. حمایت حقوق کیفری از حوزه‌های عمومی و خصوصی. چاپ  اول،  انتشارات جنگل. (کتاب)  
نوربها، ر. 1389. زمینة جرم شناسی. چاپ چهارم، انتشارات گنج­دانش. (کتاب)
ویژه، م. و دیگران. 1392. روش­های نظارت بر رفتار حرفه­ای نمایندگان پارلمان با تأکید بر حقوق ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد، 74: صص 74-35. (مقاله)
هاشمی، م. 1386. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. جلد دوم، چاپ شانزدهم، نشر میزان. (کتاب)
هوساک، د. 1390. جرم­انگاری افراطی. ترجمة محمدتقی نوری، چاپ اول، انتشارات مجد. (کتاب)
Schonsheck, Ionathan. 1994. An Essay in the philosophy of the criminal law. Kluwer Academic pulishers, Netherland. (Book)